بزرگنمايي:

آذري انلاين- غذاي سنتي و بومي هرکشوري بيانگر آداب، روسوم و فرهنگ آن کشوراست و در کشور ما نيز غذاهاي سنتي و البته سنت هاي غذاخوردن از ماندگار ترين ميراث هاي فرهنگي و تمدن ايرانيان است و در اين بين هر استان با غذاي سنتي و محلي خاص خود شناخته شده و تنوع غذايي در هر منطقه متناسب با فرهنگ و طبيعت آن است و بر همين اساس مي توان به غذاهاي محلي هر شهر به عنوان عامل جذب گردشگر نيز توجه داشت و براي مثال ايجاد فضايي در کابين هواپيما براي سرو غذاهاي سنتي يا چاي دم شده در سماور براي ميهمانان خارجي براي آشنا ساختن گردشگران به ويژه از نوع خارجي با طعم غذاها و فرهنگ و عادات ايراني ايده جذابي به نظر مي رسد.

آذربايجان نيز سرزمين عجايب و خرده فرهنگ هاي خاص است و همان گونه که سلايق مردمانش عادت و رفتار هاي آن ها را شکل داده، عادات غذايي خاص و عام را نيز براي اين مردمان به وجود آورده که طعم دلپذير آن ها در کنار  جاذبه هاي تاريخي و گردشگري خطه آذربايجان براي هميشه در ياد مسافران اين ديار باقي مي ماند.

با وجود تمام اين ويژگي ها، غذاي سنتي و محلي نيز همانند بسياري از المان ها و نمادهاي فرهنگي و اجتماعي به مرور زمان فراموش شده و به قول نسل جوان امروز، از مد افتاده و طبخ غذاي هاي مفيد و خوشمزه و اصيل ايراني جاي خود را به غذاهاي آماده و فست فود غيربومي داده که نخستين خروجي آن براي مصرف کننده مضرات جسمي و تهديد سلامت است.

بهتر است بگوييم عصر تکنولورژي و دنياي مدرن حتي بر عادات و سلايق غذايي هم تاثير گذاشته چرا که ايرانيان در گذشته عادت هاي غذايي بسيار خوبي داشتند که به مرور زمان بسياري از آن ها فراموش شده مثل دور هم غذاخوردن، مصرف کمتر گوشت قرمز، سوسيس، کالباس، و انواع فست فود ها، مصرف غذاهاي تازه اما امروز از آن سفره هاي بلند و سرشار از صميميت خبري نيست.

در غذاهاي سنتي ايراني خبري از روغن فراوان و برنج به مقدار زياد نبود و انواع سبزي هاي فصلي و تازه در سفره ها جاداشت و اين در حالي است که امروزه افراد معدودي هنوز غذاهاي سنتي را در سفرهاي خود جاي مي دهند، غذاهايي که در عين سادگي، غني از مواد مغزي بود و اغلب به طور طبيعي يافت مي شد و غذايي همانند سبزيجات، کوفته تبريزي، آش محلي و آبگوشت حاوي از مواد مغزي کامل و غني و ساده و اساسي بودند.

اين تغيير الگوي غذايي در کشور ما و در بسياري از کشورهاي جهان که به جاي مصرف غذاهاي سنتي از غذاهاي صنعتي استفاده مي کنند، در دهه هاي اخير وضع سلامتي مردم را نيز دستخوش دگرگوني کرده است.

تمايل به رژيم تغذيه غربي و مملو از فست فودها زمينه ساز بسياري از بيماري ها

رحيم نوروزي مشاوره تغديه تبريزي است مي گويد: در ايران انواع مختلف غذاهاي سنتي و بومي وجود دارد که تاريخچه هرکدام از آن ها پر از معناست و زماني که به عادات غذايي جامعه ايراني در گذشته هاي نه چندان دور نگاه مي کنيم، در مي يابيم که غذاهاي بسيار ساده و پر از ويتامين مصرف مي کردند اما امروز مردم به سمت غذاهاي غربي روي آورده اند و همين هاست که موجب ايجاد بسياري از پيامدهاي منفي بر روي سلامت ايرانيان شده است.

وي با اشاره به اينکه دلايل رواج بيماري هاي قلبي، عروقي، چاقي و سرطان از تغييرات در نوع تغذيه ايرانيان قابل درک است، ادامه مي دهد: در زمان حال خصوصيات آشپزي ايراني متاثر از غذاهاي غربي و عموماً از نوع حاضري و فست فود است و در حالي که غذا ارتباط مستقيمي با سلامتي انسان دارد و بخشي از جدايي ناپذيري وجود انسان است، امروزه اغلب خانواده هاي ايراني به غذاي آماده و فست فود ها روي مي آورند که سلامتي آنها را به خطر مي اندازد.

اين مشاور تغذيه ادامه مي دهد: مصرف غذاهاي سنتي به عنوان بخشي از  نظام سلامت کشور به شمار مي رود و در پيشگيري و کاهش بار بيماري هاي مرتبط با غذا موثر است و هرچند شناخت عادت غذايي نامناسب و تاثير آنها بر سلامت ضروري است اما امروزه معمولا بدون تفکر و تعقل از عادات غذايي پيروي مي کنيم و هيچگونه توجهي به اثرات منفي آنها برروي سلامتي خود نداريم و ممکن است اين غذاها نامناسب بوده و اثرات جبران ناپذيري در سلامت ما داشته باشند.

نوروزي با تاکيد بر اين که شناخت غذاهاي نامطلوب گام بسيار موثري در شکل گيري الگوي غذايي صحيح و مناسب و برخورداري از تغذيه کافي و متنوع است، خاطر نشان مي کند: بسياري از غذاهاي آماده و حاضري داراي چربي زياد و ناسالم است و امروزه مصرف انواع فست فود باعث بروز اختلالات رشد در کودکان و نوجوانان شده در حالي که در زمان هاي قديم هيچ گونه مواد شيميايي در غذا ها به کار گرفته نمي شد و ميزان چربي قابل کنترل و سالم بود.

غذاهاي سنتي و محلي از نظر تغذيه اي با ارزش تر از غذاهاي صنعتي هستند

ليلا چاووشي نيز يک آشپز تبريزي است که در خصوص فراموش شدن غذاهاي سنتي و جايگزيني فست فود در سفره هاي ايراني مي گويد: علاقه ام به آشپزي از همان زماني شکل گرفت که همه افراد خانواده در سر سفره مي نشستند و سرگرم صرف غذاهاي سنتي مثل کوفته تبريزي، آ ش دوغ و شامي مي شدند.

وي مي افزايد: اين غذاها باحوصله و به صورت طبيعي و ارگانيک تهيه مي شدند و در آنها مواد خالص و حتي روغن هاي طبيعي بکار مي رفت و روي حرارت ملايم طبخ مي شدند و تمام ارزش هاي غذايي آنها حفظ مي شد اما امروزه به دليل افزايش افراد شاغل در خانواده ها خبري از اين غذاها نيست.

اين آشپز تبريزي به ديگر تفاوت مواد غذايي سنتي و فست فود ها اشاره مي کند و مي گويد: بخش کثيري از غذاهاي امروزي را مواد کنسرو و سرخ شده تشکيل مي دهند و معمولا براي سرخ کردن اين غذاها  روغن هاي اشباع شده و حرارت بالا و يا مايکروويو استفاده مي شود و چون زودتر حاضر مي شوند و کمي هم خوشمزه ترهستند، مردم با وجود آگاهي از مضرات چنين غذاهايي و با اينکه مي دانند اين غذاها ارزش غذايي چنداني ندارند و از لحاظ ويتامين فقير تر از غذاهاي سنتي هستند، باز هم تمايل به فست فودها دارند.

وي با بيان اينکه غذاهاي سنتي بخشي از فرهنگ ملت ماست، تصريح مي کند: در سفره ايراني غذاهاي سالم از انواع سبزي، مواد لبني و تخم مرغ تهيه مي شود که از نظر ارزش  تغذيه اي نيز بسيار مناسب هستند اما با گسترش فست فود، نقش اين غذاها در سفره هاي ايراني کم رنگ شده است و اين موجب مي شود که عادت هاي خوب تغذيه اي ايراني نابود شود و در نتيجه مي بينيم که مردم در فهرست غذاي رستوران ها، فست فود را به غذاهاي سنتي ترجيح مي دهند که کالري، چربي، قند و نمک بسيار بالا دارند و به عبارت ديگر بيشتر اين غذاها فرد را  چاق مي کند و شانس ابتلا به ديابت و حمله قلبي را به شدت افزايش مي دهد.

چاووشي با اشاره به اينکه گسترش فست فودها فراگيري و تنوع غذاهاي بومي را کاهش داده است، مي گويد: همين امر باعث شده  تا افراد غذاهاي سنتي خودشان را فراموش کنند و در واقع ميزها و سفره هاي خانواده ها به فراموشي سپرده و فرصت دور هم جمع شدن را از خانواده ها گرفته و سفره هاي رنگين ايراني و فرهنگ غذايي غني ايرانيان رو به فراموشي است و غذاهاي حاضري فست فود ها جاي غذاهاي اصيل ايراني را گرفته است.

در پايان بايد گفت شهري مانند تبريز مهد غذاها و خوراک هاي سنتي و محلي چون کوفته تبريزي است و در کنار گزينه هايي چون خورشت هويج، دلمه کلم، آش دوغ، شير پلو، کوکوي لوبيا سبز و لوبيا پلوي تبريزي ليستي غني از غذاهاي دلپذير تبريزي ها را شکل مي دهد اما امروز غذاهاي جديد و غير ايراني در رستوران ها و غذاخوري هاي اين شهر نيز جاي بسياري از غذاهاي بومي و سنتي را گرفته اند و تغيير اين الگوي تغذيه اي نيازمند تغيير در نگاه مردم به موضوع سلامت غذايي و البته فرهنگ سازي جدي از سوي مسئولان و دست اندرکاران اين حوزه است.