بزرگنمايي:

آذری انلاین- «دکتر امیر محبیان» که از او به عنوان نظریه پرداز جریان اصولگرایی نام برده می شود، از جمله روزنامه‌نگاران و سیاست‌مدارانی است که صراحت تحلیل و واقعیت کلام او بر رویکرد سیاسی اش می چربد؛ بدین معنا که کمتر تلاش می کند، در ارائه نظریات و بیان تحلیل ها ابتدا منویات سیاسی و جناحی اش را دنبال کند و سپس به بیان نظر بپردازد؛ بنابراین، می توان  محبیان را جزو آن دسته از تحلیلگران سیاسی خواند که واقع گرایی را بر سیاسی کاری در بیان تحلیل مقدم می دارد.

به گزارش «تابناک»؛ محبیان اکنون استادیار و مدرس فلسفه غرب دانشکده ادبیات دانشگاه آزاد اسلامی است. او همچنین مؤسس حزب نواندیشان، رئیس مركز پژوهشی راهبردی آریا و مدیر عامل خبرگزاری آریا نیز هست. پس از اعتراضات مردمی اخیر و با آرام شدن فضا به سراغ او رفتیم تا به بررسی ریشه ها و دلایل شکل گیری اعتراضات اخیر بپردازیم و اقداماتی که باید پس از این اتفاقات برای اقناع معترضان شکل بگیرد را بررسی کنیم.

آنچه در ادامه می خوانید، مشروح پرسش های خبرنگار «تابناک» و پاسخ های «دکتر امیر محبیان» است.

پس از اتفاقات اخیر و اعتراضات مردمی، آن بخش از وظایفی که بر عهده دولت قرار دارد، به چه شکل طی طریق خواهد کرد؟

اعتراضات دی ماه فوران مطالبات انباشته مردم بود

ابتدا دولت باید دریافته باشد كه مخاطب این اعتراضات است. متاسفانه معمولا پس از رخدادهایی اینچنین، هر فرد و سازمانی به جای این كه نقش خود را در وقوع حوادث جستجو و به اندازه خود رفع مشكل كند، سهم دیگری را جستجو كرده و فرافكنی می كند. شخصا براین باورم كه دولت های پیشین و فعلی، در ظهور پدیده اعتراضات مؤثر بوده اند و مطالبات انباشته ناگهان در دی ماه ٩٦ فوران كرد. دولت فعلی هم در این وضع مقصر بود؛ تقصیرشان بالا بردن انتظارات مردم از طریق دادن وعده هایی بود كه تحقق آنها اگر نگوییم ناممكن، حداقل فعلا بسیار دشوار است.

از سوی دیگر، جهش های قیمتی در كالاها یا اقلامی كه برای مردم نماد  وشاخص شمرده می شود مثل نان و سوخت و امثالهم یا ادامه تخریب دولت های پیشین در سخنان مقامات  و نیز نحوه برخورد از بالا با توده ها توسط مسئولان و اتخاذ ادبیات ارباب - رعیتی و بی اعتنائی به خواست ها توسط بعضی از آقایان  مردم را عصبانی كرد. همیشه گفته ایم مردم صداقت را در كلام تشخیص و ترجیح می دهند. رئیس جمهور محترم اگر صادقانه با مردم بعضی از مشكلات را مطرح كند بسیار عوارض كمتری خواهد داشت تا طرح به اصطلاح سیاستمدارانه مسائل و لاپوشانی های واضح!

نقش طبقه اشرافی نوین حکومتی در اعتراضات اخیر

اتخاذ ادبیات همدلانه  از موضع خدمتگزار و نه از موضع ریاستی، باعث  افزایش میزان پذیرش سخنان می شود.  لحن  سخن بسیار مهمتر از ادعاهای درون سخن است. باید به وضعیت مردم از نگاه مردم نگریست. در تمام دوران جنگ امام خمینی (ره) اجازه افزایش قیمت  نان را نداد، زیرا از اهمیت نان در سفره مردم به ویژه مردم مستضعف خبر داشت. 

یك لحظه باید خود را جای  كسی گذاشت كه به دلیل تأخیر در پرداخت حقوق  قادر نیست اجاره خانه خود را پرداخت كند یا در تامین پول تو جیبی فرزند یا حتی در خرید خوراك شب خانه مشكل دارد؛ چه رسد به آن كه ده‌ها ماه حقوق نگرفته باشد. باید درد مردم مستضعف را چون خود آنها درك كرد. شاید بخشی از  مشكلات از آنجاست كه ما با طبقه ای از اشراف نوین حكومتی مواجه شده ایم كه دغدغه های آنها فرسنگ ها با دغدغه مردم كف خیابان فاصله دارد.

* آیا باید چشم انتظار تغییر در کابینه بود؟

تغییر در کابینه بدون تغییر نگاه بی‌فایده است

تغییر در كابینه اگر نوع نگاه تغییر نكند، هیچ فایده ای نخواهد داشت. رؤسای جمهور ما باید بدانند كه آنها رئیس مردم نیستند بلكه  مستخدم مردم (نه در شعار بلكه به واقع) هستند تا مسائل آنها را حل كنند. منظور من آن نیست كه رؤسای جمهور منافع مردم را قربانی رضایت روز آنها كنند! خیر. باید با یك كرشمه دو كار كنند؛ باید منافع دراز مدت و میان مدت كشور و نیاز روز جامعه را همزمان در نظر داشته باشند.

اصلا مهم نیست وزیر دولت زن باشد یا مرد باشد؛ از این جناح باشد یا از آن جناح؛ مهم آن است كه روزبه روز مردم در پناه اقدامات دولت احساس آرامش كنند؛ احساس كنند كه غبارهای تردید كنار می رود و آینده روشن آشكار می شود. شاخص های كشف رضایت مردم نشان می دهد مردم تاحدودی از امنیت و بهداشت و سلامت راضی هستند، اما سایر شاخص ها از عدم رضایت حكایت دارد.

مردم معترض برانداز نیستند؛ مسئولان ناکارآمد براندازند

ملاك انتخاب وزیر و ارزیابی كار او باید كارآمدی و رضایت عمومی باشد. مردمی كه به عنوان صاحب كار معترض نسبت به عملكرد مسئولان به خیابان آمدند برانداز نبودند؛ باید مسئولانی را كه ناتوان در كار بودند و بر نارضایتی افزودند؛ برانداز شمرد. چرا مسئولانی كه ناكارآمدیشان ثابت می شود؛ پاسخگو نیستند؟ چرا جابجا می شوند و در پست جدید ادامه ناكارآمدی می دهند؟ اینها فقط دهن كجی به مردم نیست؛ اینها براندازی نرم از طریق عصبانی سازی مردم است. مخاطب من این دولت و آن دولت نیست مخاطب من یك رویكرد ناسالم و غیر متعهدانه به منافع ملی است.

مسئولی را که بدون کفایت پست می‌پذیرد، باید ضد انقلاب بدانیم

انقلابی بودن متعهد بودن به خواست و رضایت مردم است كه باعث تثبیت پایه های نظام اسلامی می شود. چرا مسئولی را كه بدون كفایت پست می پذیرد و مردم را به نظام اسلامی و دین بدبین می كند، ضد انقلاب نمی دانیم، ولی آن كارگر و كارمند محروم را كه گرسنگی اش را فریاد می زند، مقصر می شناسیم؟

سازمان بازرسی كل كشور و قوه قضاییه؛ نهادهای نظارتی باید میزان تطابق عمل مسئولان با وعده هایشان و برنامه هایشان را بررسی كند و به مردم و حتی رئیس جمهور گزارش كنند تا فرد بی كفایت برای همیشه از سیستم مدیریت كنار رود نه آن كه پاداش یابد. رئیس جمهور محترم موظف است برای حفظ منافع مردم و آبروی دولت خود با مدیران ضعیف با قاطعیت برخورد كند؛ همزمان مدیران موفق را تشویق كند؛ هیزم هایی كه آتش را شعله ور می كند در مجموعه مدیریتی است نه در خیابان ها! راه را اشتباه نرویم.

* اگر بنا به تغییر باشد در حوزه های اقتصادی و اجتماعی کابینه اصلاحی صورت خواهد گرفت یا خیر؟

روحانی اگر می‌خواهد هدف امواج سنگین اعتراض نباشد، برای تغییر دست به کار شود

این به تصمیم رئیس جمهور بستگی دارد. اگر رئیس جمهور مایل است، هدف امواج سنگین تر اعتراض نباشد باید به سرعت دست به كار گردد. روحانی آنقدر هوشمند هست كه حساسیت شرایط را بفهمد. روش های بوروكراتیك جواب نمی دهد. رویكرد انقلابی یعنی رویكرد معطوف به عمل با سرعت و هشیاری بالا بدون درگیر شدن با عوامل حاشیه ای در چارچوب باورها و آرمان هایی كه نظام بر پایه آن شكل گرفته و یكی از مهمترین آن ها مردمی بودن و اتكای به مردم محروم و معتقد است. این دركی است كه من از نگرش و خواست رهبری از دولت ها دارم.

* رویکرد دولت باید پس از این اتفاقات چه باشد؟ اینکه چند طرح اعلام شد برای قشرها و طبقات پایینی جامعه و به نفع آنان اجرایی می شود، کافی است؟

زمان کمی برای جراحی بدنه مدیریتی بیمار کشور داریم

آنكه بیمار است مردم نیستند. بدنه مدیریتی كشور است. به مردم نباید مسكّن داد بدنه مدیریتی را باید جراحی كرد. هر گونه مسامحه فرصت را از دولت گرفته و به دیگران خواهد داد؛ اگر الان درمان نكنیم در آینده نه چندان دور با جراحی های پرهزینه مواجه خواهیم بود. زمان بسیار كم است.

* در خصوص برخی اتفاقات و اظهارنظرها پس از اعتراضات مردمی اخیر، شاهدیم که رئیس جمهور وارد مسأله شده و تک تک این مسائل را جواب می دهد؛ مثل آنچه در پاسخ به حجت الاسلام صدیقی انجام شد، به نظر شما وقت رئیس جمهور مهمتر از آن نیست که صرف این مسائل شود؟ بهتر نیست پاسخگویی به این موضوعات به سخنگوی دولت یا مقامات مرتبط در این حوزه سپرده شود؟

دهان‌های معترض و منتقد را نمی توان و نباید بست

دهان های معترض و منتقد را نمی توان بست و نباید بست. باید به جای  شكوه و شكایت از انتقاد این یا آن دلایل شكایت ها را شناخت و علت زدایی كرد. عملكرد یك دولت كارآمد بالاترین پاسخ خواهد بود.

* گاهی هم رئیس جمهور به جای مسئولیت پذیری در نقش منتقد ظاهر شده است؛ مثلا عنوان می کند که اعتراض حق مردم است یا در تریبون ها اعلام می کند که دانشجویان و افرادی که صرفا معترض بوده اند باید آزاد شوند! بهتر نیست ایشان از جایگاه ریاست جمهوری بهره برده و به جای اعلام عمومی کردن لزوم آزادی یا لزوم انتقاد به رفع مشکلات بپردازد و یا به دستگاه های مسئول زیر نظر خود دستور بدهد که افراد یاد شده آزاد شوند و سپس انجام کار را اعلام کند نه در قامت منتقد مطالبه گر باشد؟

رئیس‌جمهور نباید رهبر اپوزیسیون یا نظریه‌پرداز همه چیزدان باشد

رئیس جمهور در كشور ما نباید در جایگاه رهبر اپوزیسیون یا نظریه پرداز یا فرد همه چیزدان ظاهر شود. رئیس جمهور یك مدیر اجرایی ارشد است كه تیمی از مدیران ارشد را برای حل مسائل كشور و هدایت امور هماهنگ می كند همین. موفقیتش را هم در كاركردش و نه گفتارش باید سنجید.

* از نظر شما مهمترین اتفاقاتی که باید بیفتد تا شاهد چنین اعتراضاتی نباشیم یا حداقل در این سطح اعتراضات مردمی به ویژه در شهرهای کوچک صورت نگیرد، چیست؟

باید صدای مردم را بشنویم و گوش‌ها را در مقابل آن نبندیم

احترام به مردم و پذیرش حق آنها برای اعتراض اولین كاری است كه باید رخ دهد. اعتراض را باید به عنوان حركتی درون سیستمی پذیرفت نه علیه سیستم.

اعمال فشار بر مجموعه مدیریتی برای كارآمدی بیشتر نه بر اعمال فشار بر مردم معترض.

شنیدن صدای مردم نه بستن گوش ها یا متهم سازی آنها.

فراموش نكنیم صدای مردم صدای انقلاب اسلامی است نه علیه آن. 

برای حمایت از منافع بعضی افراد بی كفایت نباید مردم بویژه مستضعفان و محرومان را كه پشتوانه اصلی انقلاب اسلامی هستند؛ كنار نهاد.