بزرگنمايي:

آذری آنلاین - تبریز - یکی از فواید امر وقف تأمین و تضمین عدالت در جامعه است، زیرا مردم متمکن با وقف اموال خود برای مصارف عام المنفعه موجب برخورداری اقشار فرودست و ضعیف جامعه از عواید موقوفات شده و بدین ترتیب زمینه رفع فقر و محرومیت از جامعه فراهم و جامعه به سمت عدالت اقتصادی و اجتماعی سوق می یابد.
به گزارش ایرنا، دعوت به کارهای خیر نظیر صدقات و زکات در قرآن به طور فراوان به کار رفته و پدیده وقف نیز در ذیل همین عناوین قرار می گیرد.
از فواید وقف علاوه بر تأمین عدالت اقتصادی و رفع محرومیت، رشد و توسعه کشور در همه حوزه ها و عرصه هاست چرا که موقوفات به طور عمده در جهت مصارف عام المنفعه است و همین مساله موجب شکل گیری زیر ساخت های توسعه و کاهش هزینه های تولید می شود.
ضمن اینکه وجود نهادهای آموزشی نظیر حوزه های علمیه، مدارس، دانشگاه ها، کتابخانه ها و سایر موسسات آموزشی موقوفه از فشار هزینه بر دوش دولت ها کاسته و این فرصت را به آنها می دهد که با توجه به محدودیت منابع به سایر امور بپردازند.
عدم آگاهی مردم نسبت به جایگاه وقف در اسلام و نقش آن در رشد و بالندگی جامعه یکی از دلایل استقبال کم از امور وقفی است، عده‌ای با این تصور که اموال موقوفه در راستای هدف واقف نیست و ممکن است در جای بهینه ای هزینه نشود کمتر به سراغ این سنت حسنه و مترقی در اسلام می روند در حالی که وقف حلال بسیاری از مشکلات اقتصادی و اجتماعی جامعه است.
از مهم ترین عواید وقف برخورداری واقفان از اجر و پاداش اخروی و الهی است که علاوه بر واقفان، عموم مردم نیز به طور قطع از آن بی نصیب نمانده و سایه برکات آن متوجه همه جامعه می شود.
با این نگاه، ایرنا میزبان میزگردی با حضور مسئولان اوقاف و امور خیریه آذربایجان شرقی برای بررسی وضعیت جاری، چالش ها و موانع و راهکارهای ترویج و تبلیغ سنت حسنه وقف بود که در زیر می آید.
** عمده کار اوقاف، بحث موقوفات و ثبت اموال وقفی
معاون فرهنگی و اجتماعی اداره کل اوقاف و امور خیریه آذربایجان شرقی عمده کار اوقاف را ثبت اموال وقفی و نگهداری از آنها دانست و گفت: تلاش اوقاف این است که عملکرد خود را ارایه دهد و در عین حال وظایف سازمانی را برای مردم بازگو کند.
فاضلی نسب با بیان اینکه عمده کار اوقاف بر اساس ابلاغ نماینده ولی فقیه بحث موقوفات است، افزود: حوزه موقوفات ثبت اسناد، دعاوی، اجاره و منافع است که ماموریت اصلی ما نیز اجرای نیت واقف است.
وی دومین ماموریت اوقاف را حوزه قرانی، حفظ قران و اجرای مسابقات قرانی ذکر و خاطر نشان کرد: امام زادگان و بقاع متبرکه نیز از اصلی ترین حوزه ماموریتی اوقاف است که تلاش می کنیم امامزاده ها محل آرامشی برای تزکیه روان مردم باشد.
معاون حقوقی و ثبت اوقاف آذربایجان شرقی نیز تثبیت موقوفات را جزو اولویت های سازمان دانست و گفت: وقف چون در گذشته از عدم ثبت ضربه خورده است، بدنبال اخذ اسناد برای موقوفات هستیم.
حیدرزاده از امضای تفاهم نامه با منابع طبیعی و ثبت اسناد برای تثبیت مالکیت موقوفات خبر داد و افزود: به منظور ساماندهی موقوفات تهیه نقشه های "یو تی ام" موقوفات را شروع کرده ایم.
وی صیانت از حقوق موقوفات را جزو وظایف ذاتی این سازمان اعلام و اظهار کرد: در گذشته تعرضاتی به موقوفات شده که ما موقوفات را با توجه به اسناد و مدارک شناسایی می کنیم و در صورت نبود سند موقوفه به افراد محلی و یا معتمدان و ریش سفیدان مراجعه می کنیم.
حیدرزاده وصول مطالبات را از جمله دیگر اهداف اوقاف دانست و گفت: چون نسخه اصلی برای ما نیت واقف است بنابراین عمده ترین مباحث ما وصول مطالبات از ادارات دولتی است که اگر توانستیم به توافق می رسیم و در غیر این صورت به محاکم قضایی مراجعه می کنیم.
وی با بیان اینکه در تنظیم قراردادها و نظارت بر اجرای صحیح آنها سعی بر حرکت بر مدار قوانین جاری است، افزود: هیچ متولی نمی تواند موقوفه را به فروش رسانده یا به غیر واگذار کند مگر اینکه آنچه در قانون لحاظ شده است.
معاون حقوقی اداره کل اوقاف استان خاطر نشان کرد: یک سری وقف نامه ها که در گذشته نوشته شده است چون جامع و مانع نبوده از آنها سوء استفاده شده بنابر این اصلی ترین وظیفه اوقاف تنظیم وقف نامه های جامع و مانع است.
وی با تاکید بر رعایت ارکان وقف در وقف نامه، گفت: یک ملک حتما باید مال واقف باشد و نیز قابلیت تسلیم و ارزش مالی داشته باشد.
رئیس ناحیه یک اوقاف و امور خیریه تبریز نیز عمده ترین ثمرات وقف را شریان اقتصادی جامعه دانست و گفت: تمام انسان ها حس خیر دوستی و ماندگاری دارند که سنت حسنه وقف این دو را با هم تلفیق کرده است.
حجت الاسلام جعفری، پیامبر اسلام را اولین واقف معرفی کرد و افزود: وقف آن گونه که در اسلام تاسیس شده است اگر درست اجرا شود نباید هیچ فرد بیکار یا ازدواج نکرده و حتی فقیری در جامعه وجود داشته باشد.
وی با بیان اینکه یک پنجم اراضی ایران موقوفه است،خاطر نشان کرد: یکی از ضربه هایی که به موقوفات وارد شد، بحث اصلاحات ارضی است که در آن مقطع بخشش موقوفات رخ داد.
حجت الاسلام جعفری امام خمینی (ره) را احیاگر بحث موقوفات دانست و گفت: به خاطر جنگ و تبعات آن، وقف بعد از انقلاب شروع خوبی نداشت ولی در 10 سال اخیر سازمان اوقاف به صورت جدی وارد بحث وقف شده است.
وی، وقف نامه ربع رشیدی را تنها وقف نامه ثبت جهانی شده اعلام و خاطر نشان کرد: موقوفات ربع رشیدی در سرزمین های عراق، مصر و در داخل کشور نیز همدان و یزد را شامل می شد منتها امروز از ربع رشیدی فقط یک اسم مانده است.
جعفری با بیان اینکه اگر 50 درصد موقوفات ربع رشیدی محقق شود به طور قطع در هیچ زمینه ای نیاز به بودجه دولتی نیست، اظهار کرد: آذربایجان شرقی و تبریز در بحث موقوفات در ایران جزو اولین ها بود که الان در رده آخر هستیم.
وی با بیان اینکه متولیان شهری در سال های گذشته اراضی موقوفه را جزو اراضی عمومی اعلام کرده اند،افزود: اکثر مدارس، فضاهای سبز و فضاهای عمومی جزو اموال موقوفه هستند.
حجت الاسلام جعفری با بیان اینکه درآمد موقوفات طی فرایندی به مردم می رسد، اظهار کرد: اگر موقوفات تقویت شوند مشکل زنان بی سرپرست و بدسرپرست، ایتام و اشتغال جوانان به بهترین وجه حل می شود.
** خیلی از مشکلات جامعه با وقف حل می شوند
معاون فرهنگی و اجتماعی اوقاف آذربایجان شرقی تبلیغ و ترویج فرهنگ وقف را یکی از وظایف این معاونت اعلام کرد و گفت: یکی از علل شکوفایی تمدن اسلامی بحث وقف است.
فاضل نسب با بیان اینکه حوزه های علمیه از محل وقف بنیان گذاری شده اند، افزود: سیره ائمه در امور وقف ابتدا رصد مشکلات جامعه بود و سپس برای رفع آن وقف انجام می دادند.
فاضل نسب با بیان اینکه وقف می تواند عدالت اقتصادی و اجتماعی ایجاد کند، خاطر نشان کرد: الان در جامعه ما در خیلی از زمینه ها مشکلاتی است که با وقف می توان همه آنها را حل کرد.
وی در توضیح وقف آن را دو نوع وقف متصرفه و غیر متصرفه دانست و گفت: در وقف متصرفه واقف به طور مستقیم اوقاف را متولی قرار می دهد و در وقف غیر متصرفه واقف تا زنده است خودش آن را اجرا کرده و بعد از آن وارث اش ادامه می دهند.
فاضل نسب نقش اوقاف را بررسی اجرای صحیح نیت واقفان دانست و افزود: واقفان در راستای حل مشکلات جامعه وقف انجام دهند.
وی با بیان اینکه بحث وقف بسیار گسترده است که می تواند بسیاری از مشکلات جامعه را حل کند، اظهار کرد: ما رابط بین واقف و وقف هستیم و ساز و کار وقف را اعلام می کنیم.
معاون حقوقی و ثبت اداره کل اوقاف آذربایجان شرقی نیز اولویت این سازمان را اجرای نیت واقف اعلام کرد و گفت: در اعمال وقف گاهی اوقات نیت واقف انتفاعی است که هدف دستگیری از فقراست.
حیدرزاده افزود: اگر بعد از چند سال معلوم شود که ادامه نیت واقف لازم نیست می توان با نظر ولی فقیه زمان، اقرب به غرض واقف می تواند تغییر یابد.
وی با تاکید بر تداوم وقف و نام واقف اظهار کرد: اسناد مالکیت موقوفه به نام خود واقف ثبت می شود.
رئیس ناحیه یک اوقاف تبریز نیز با تاکید بر فرو ریختن ترس از وقف گفت: چون اشخاص فکر می کنند که وقف به جای واقعی خود نمی رسد، نسبت به وقف قدری ناباور هستند که باید در این زمینه آگاهی و اطمینان لازم به مردم داده شود.
حجت الاسلام جعفری با بیان اینکه موقوفه زمانی شکوفا می شود که متولی موقوفه به وظایف قانونی خود عمل کند، اظهار کرد: در موقوفات منفعتی باید برنامه ریزی صورت گیرد تا واگذاری ها قانونی و از طریق مزایده انجام شود.
جعفری خاطر نشان کرد: متاسفانه در رژیم سابق و در بحث اصلاحات اراضی ذهنیت منفی در وقف در اذهان مردم بوجود آمد و بسیاری از موقوفات به ناحق از بین رفته و یا تصرف شدند.
** خلاء قانونی مشکل اصلی حوزه وقف
معاون حقوقی و ثبت اداره کل اوقاف آذربایجان شرقی مشکل اصلی حوزه وقف را خلاء قانونی دانست و گفت: آخرین قانون وضع شده در مورد وقف مربوط به سال 1363 است.
حیدرزاده از احصاء موانع خلاء وقف خبر داد و افزود: منشعبات موقوفه هم جزو موقوفه است و قانون معادن هم یکی از چالش های حوزه وقف است.
وی با بیان اینکه در قانون استعلام معادن،استعلام از اوقاف وجود ندارد، گفت: متاسفانه کمبود نیروی انسانی یکی از معضلات اصلی اوقاف در جمع آوری اسناد و مدارک امور وقفی است.
رئیس ناحیه یک اداره اوقاف تبریز عدم پرداخت به موقع اجاره بها توسط نهادهای دولتی را یکی از چالش ها و مشکلات اصلی این سازمان برشمرد و گفت: هم اکنون یک هزار و 200 پرونده اختلافی با شهرداری داریم و از این گذشته 99 هکتار از اراضی فرودگاه تبریز جزو موقوفات است.
حجت الاسلام جعفری از کشف وقف نامه مسجد کبود و تیمچه مظفریه بازار تبریز خبر داد و گفت: 363 صفحه وقف نامه مفصل مسجد کبود کشف شده که در کاخ موزه گلستان نگهداری می شود.
جعفری همچنین از کشف اصل وقف نامه قائم مقام فراهانی خبر داد و افزود: این ها جزو سرمایه های مکتوب و معنوی شهرمان هستند.
معاون فرهنگی و اجتماعی اداره کل اوقاف استان نیز توریسم مذهبی را یکی از انواع توریسم شناخته شده در جهان و دارای منابع درآمدی دانست و گفت: با وجود داشتن امامزاده های متعدد در آذربایجان شرقی متاسفانه استان در توریسم مذهبی حرفی برای گفتن ندارد.
فاضل نسب با بیان اینکه امامزاده نوجه مهر جلفا با 250 زائرسرا قابلیت درآمد زایی خوبی دارد،خاطر نشان کرد: بی تفاوتی مسئولان و مردم و عدم هزینه کرد بودجه های عمومی به امام زاده ها باعث از رونق افتادن و در مهجور ماندن امامزاده ها شده است.
هماهنگی و تنظیم: نعمت مرادپور ** انتشار: محمد رستگار
6132/6183