چاپ

پیام آذری - اهر – فعالان صنایع‌دستی از مشکلاتی که به بهانه نوسانات نرخ ارز به وجود آمده می‌گویند و از رکود بازار، افزایش قیمت مواد اولیه و کاهش قدرت خرید مردم می‌نالند.

نوسانات نرخ ارز و به‌تبع آن التهاب و تأثیرات منفی که در بازار داشته بر کسب و کار فعالان حوزه صنایع‌دستی نیز تأثیر گذاشته است و عملاً بنا بر اذعان فعالان این حوزه بازار صنایع‌دستی را راکد کرده است.
صنایع‌دستی در سال‌ «حمایت از کالای ایرانی» می‌تواند به‌عنوان منبع درآمدی برای کشور و فعالان این عرصه باشد، همان‌طور که گفته می‌شود باید اقتصاد کشور از اقتصاد نفتی خارج شود همین بس که صنایع‌دستی بهترین جایگزین می‌تواند برای اقتصاد بدون نفت کشور باشد اما این نوع نگرش‌ها در حد شعار و سخنرانی باقی‌مانده و برای رشد صادرات غیرنفتی من‌جمله تولیدات صنایع‌دستی چه اقدامی انجام‌گرفته است؟
طبیعی است اگر عملکرد مسئولین استانی و کشوری در حوزه حمایت از صنایع‌دستی مورد بررسی قرار گیرد و با توجه به وضعیت بازار فروش و شرایط کسب و کار فعالان این عرصه را مدنظر قرار دهیم می‌بینیم نمره قابل قبولی نمی‌گیرند، البته اقداماتی نیز انجام‌گرفته ولی آن‌طور نیست که در کسب و کار و صادرات تولیدات صنایع‌دستی مؤثر باشد.
فعالان حوزه صنایع‌دستی در شرایط فعلی که بازار ملتهب است و قیمت مواد اولیه به‌صورت سرسام‌آور افزایش می‌یابد انتظار دارند تا در تأمین مواد اولیه مورد مساعدت قرار گیرند، این در حالی است بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد وضعیت کسب و کار صنایع‌دستی کاران آن‌طور که انتظار می‌رفت خوب نیست و نیاز به اقدام اورژانسی دارند.

وقتی سخن از حمایت فعالان صنایع‌دستی است حرف خریدهای مردم به میان می‌آید و گاهاً متولیان برای شانه خالی کردن می‌گویند در حمایت از صنایع‌دستی کار اصلی را مردم باید انجام دهند!
در این میان آیا منظور از تمامی اقشار مردمی است یا قشر مرفه جامعه؟ یقیناً اقشار کم‌درآمد جامعه حتی اگر علاقه‌مند هم باشند توان خرید تولیدات صنایع‌دستی را نخواهند داشت چون افزایش قیمت مواد اولیه زمینه افزایش قیمت تولید نهایی را فراهم می‌کند و از طرفی دیگر نیز قشر کم‌درآمد خود در تأمین هزینه‌های زندگی بازمانده‌اند پس حتماً منظور از حمایت مردم، قشر پردرآمد است.
از این‌ها گذشته در این گزارش مختصر به وضعیت فعالان حوزه صنایع‌دستی و مشکلات آن‌ها پرداخته‌ایم تا یادآوری کنیم که صنایع‌دستی ضمن اینکه هنر و فرهنگ ایرانی را به نمایش می‌گذارد بلکه توجه به صادرات تولیدات این عرصه می‌تواند ارزآوری داشته باشد.
حمایت مسئولان از فعالان صنایع‌دستی حداقل معنوی باشد
مجتبی فرضی مدیر آموزشگاه صنایع‌دستی شهرستان اهر اظهار کرد: نبود کوره سفال‌پزی، افزایش چند برابری مواد اولیه صنایع‌دستی و به‌تبع آن افزایش قیمت تولیدات، کاهش قدرت خرید مردم، فراهم‌سازی زمینه برای صادرات و حضور تولیدکنندگان صنایع‌دستی در نمایشگاه‌های بین‌المللی از مشکلات حوزه صنایع‌دستی است.
وی با اشاره به اینکه فعالیت در عرصه صنایع‌دستی در شرایط فعلی بسیار سخت و زیان‌آور است، افزود: فعالیت در حوزه صنایع‌دستی علاوه بر آرامشی که دارد بلکه هنر و خلاقیت فرد را شکوفا می‌کند.

مدیر آموزشگاه صنایع‌دستی شهرستان اهر ادامه داد: با این‌که از دغدغه‌ها و گستردگی حوزه فعالیت مسئولان اطلاع داریم هیچ‌گاه سعی نکردیم تا خودمان را به مسئولان تحمیل کنیم و بگوییم سهم ما از جامعه چیست؟ ولی همین‌قدر بگویم که بی‌محلی و عدم‌حمایت معنوی هنرمندان صنایع‌دستی را منزوی می‌کند.
فرضی از گسترش آموزش‌های صنایع‌دستی در روستاهای شهرستان اهر خبر داد و گفت: انتظار نداریم مسئولان به فعالان حوزه صنایع‌دستی پول بدهند اما حداقل‌ترین کاری که می‌توانند انجام دهند حمایت معنوی است.
وی با تأکید بر لزوم حمایت معنوی و خرید تولیدات فعالان حوزه صنایع‌دستی گفت: اخیراً از فرماندار شهرستان درخواست کردیم تا از ما حمایت کنند و ایشان نامه‌ای به ادارات نوشتند که از این بابت سپاسگزارم ولی متأسفانه علی‌رغم تأکید فرماندار متأسفانه حتی موردی همکاری از ادارات دولتی ندیده‌ایم.
افزایش قیمت مواد اولیه مشکلی جدی در صنایع دستی
فرضی اضافه کرد: در آموزشگاه صنایع‌دستی اهر پانزده رشته صنایع‌دستی تدریس و حدوداً در سال 500 تا نزدیک به 1000 هنرجو آموزش می‌بینند ولی با توجه به مشکلات اقتصادی علاقه مردم نسبت به شرکت در کلاس‌های آموزشی صنایع‌دستی کمتر شده است.
مدیر آموزشگاه صنایع‌دستی شهرستان اهر تأکید کرد: وقتی هنرجویان دوره‌های آموزشی را در آموزشگاه صنایع‌دستی اهر سپری می‌کنند صدور حکم هنرجویان از سوی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان‌شرقی زمان‌بر است به‌گونه‌ای که ماه‌ها طول می‌کشد تا دستگاه مربوطه حکم هنرجویان را در رابطه با پایان دوره آموزشی صادر کند این امر نیز موجب نارضایتی هنرجویان می‌شود.

وی، افزایش قیمت مواد اولیه تولیدات صنایع‌دستی و کاهش قدرت خرید مردم را از دیگر موانع حوزه صنایع‌دستی عنوان کرد و یادآور شد: متأسفانه باید بگویم شاید بیش از 50 درصد مردم اهر از وجود آموزشگاه صنایع‌دستی که 11 سال قدمت دارد آشنایی ندارند و اکنون با وجود مشکلات متعددی چون کاهش تعداد هنرجویان و افزایش مواد اولیه، استرس تأمین اجاره‌بهای آموزشگاه را دارم.
عوامل رکود بازار صنایع‌دستی
شاهین کریمی فعال حوزه قلم‌زنی که 9 سال از زمان آغاز بکارش در عرصه صنایع‌دستی می‌گذرد از وضعیت و شرایط کاری این روزها می‌گوید: بنده از سال 88 بر حسب علاقه‌ای که داشتم به حوزه قلم‌زنی از رشته صنایع‌دستی مشغول به کارشده‌ام و در سال 90 نخستین کارگاه قلم‌زنی را در اهر راه‌اندازی کرده‌ام.
وی با اشاره به اینکه افزایش قیمت مواد اولیه همچون ملزومات مس بر بازار تولیدات صنایع‌دستی نیز تأثیرگذار بسیاری بدی گذاشته است، گفت: به‌طور مثال در طول سال‌های گذشته مواد اولیه را به قیمت 200 هزار تومان خریداری می‌کردیم و با قلم‌زنی بر روی آن هنگام فروش 50 هزار تومان سود می‌کردیم اما اکنون همان مواد اولیه را با قیمت دو برابر خریداری می‌کنیم که حتی نمی‌توانیم 20 هزار تومان هم‌سود کنیم.
این فعال حوزه صنایع‌دستی ادامه داد: در شرایط فعلی بازار قیمت صنایع‌دستی در ویترین مغازه‌ها افزایش‌یافته و خرید مردم نیز کمتر شده اما نه‌تنها بر دستمزد فعالان حوزه صنایع‌دستی افزوده نشده بلکه کاهش هم یافته است.

کریمی بابیان اینکه نوسانات نرخ ارز به لحاظ تولید مواد اولیه در داخل کشور نمی‌تواند بر افزایش قیمت مواد اولیه تأثیرگذار باشد، تصریح کرد: نکته جالب اینجاست که مس از استخراج تا تبدیل کنسانتره به مس در داخل کشور انجام می‌گیرد و نیازی به خارج نداریم ولی چرا قیمت مواد اولیه افزایش می‌یابد مشخص نیست.
وی، بیمه فعالان حوزه صنایع‌دستی را از دیگر مشکلات این قشر عنوان کرد و گفت: فعالان حوزه صنایع‌دستی به لحاظ این‌که درآمد اندکی داریم و سازمان میراث فرهنگی اقدام به خصوصی نکرده تا به حال نه‌تنها بنده بلکه هیچ‌یک از همکاران نتوانسته‌اند تحت پوشش بیمه قرار بگیرند و فعالیت در حوزه تنها محدود به یک دوره از جوانی است و در مقطعی فعالیت در عرصه قلم‌زنی امکان‌پذیر نیست.
این فعال حوزه صنایع‌دستی تأکید کرد: تا چند سال گذشته در کارگاه قلم‌زنی شش نفر مشغول به کار بودند به‌طوری که سفارشات آن‌قدر خوب که از صبح تا دیر وقت مشغول بکار بودیم اما اکنون با افت بازار خرید و فروش تنها دو نفر در کارگاه مشغول هستیم.
خرید تولیدات صنایع‌دستی بومی از سوی مردم نوعی حمایت است
مجید کارگر یکی دیگر از فعالان حوزه صنایع‌دستی گفت: به نظر بنده فعالیت در برخی رشته‌های صنایع‌دستی نیازی به سرمایه کلان آن‌چنانی ندارد و بازار هدف ما در فروش تولیدات صنایع‌دستی عمدتاً سایر استان‌ها و شهرستان‌هاست چراکه از وضعیت بازار و معیشت مردم اهر اطلاع کافی داریم به همین خاطر سعی کرده‌ایم تا برای اینکه کسب و کارمان راکد نماند بیشتر به بازاریابی خارج از شهرستان توجه کنیم.
وی افزود: در طول یک سال گذشته به این مهم دست‌یافته‌ایم تا سازمان‌ها و نهادهایی که قصد دارند در مراسمات و برنامه‌های تجلیل که دارند از تولیدات صنایع‌دستی به‌عنوان جوایز استفاده کنند در همین راستا سفارشاتی هم از اقصی نقاط کشور داشتیم و این موفقیت را از طریق معرفی و بازاریابی فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی کسب کرده‌ایم.
این فعال حوزه صنایع‌دستی با اشاره به اینکه استفاده مردم از تولیدات صنایع‌دستی ایرانی به‌جای تولیدات چینی نیاز به فرهنگ‌سازی دارد، گفت: خوشبختانه برخی از ادارات دولتی در مراسمات از تولیدات صنایع‌دستی به‌عنوان هدایا استفاده می‌کنند و با توجه به اینکه سال‌جاری به‌عنوان سال حمایت از کالای ایرانی نام‌گذاری شده امیدواریم مردم حداقل در حمایت از فعالان حوزه صنایع‌دستی از تولیدات این قشر خریداری کنند.
کارگر بابیان اینکه قیمت مواد اولیه تولیدات صنایع‌دستی در مقایسه با سال گذشته افزایش چند برابری داشته است، گفت: در بحث تأمین چوب برای نازک‌کاری صنایع چوبی در خرید چوب درختان بومی مدام شاهد افزایش قیمت هستیم و به‌عبارتی‌دیگر تأمین مواد اولیه برای فعالان حوزه صنایع‌دستی کاری بسی دشوار و سخت شده است.
وی اضافه کرد: در شهر اهر محلی برای عرضه، نمایش و معرفی مستقیم تولیدات صنایع‌دستی نداریم شاید همین باعث شده تا اغلب به اهمیت صنایع‌دستی پی نبرند اما ما بیکار ننشستیم و تولیدات را از طریق فضای مجازی به سایر مردم استان‌ها و شهرستان‌ها معرفی کردیم.

برپایی بازارچه دائمی صنایع‌دستی در شهرستان اهر
این فعال حوزه صنایع‌دستی با تأکید بر اینکه برپایی بازارچه دائمی صنایع‌دستی در شهرستان اهر همیشه در حد حرفی باقی‌مانده و پیگیری نشده است، گفت: برپایی بازارچه دائمی صنایع‌دستی در شهرستان اهر همواره در جشنواره‌ها، مراسمات، رقابت‌های انتخاباتی و ... مطرح می‌شود و به نظر بنده راهکار عملی خوبی نیست که ما در اهر بازارچه دائمی صنایع‌دستی داشته باشیم چون فعالان این حوزه مجبور هستند تا دست از کار و تلاش کشیده و در عرفه یا محل نمایشگاه حضور یابند.
کارگر خاطرنشان کرد: بهترین راهکاری که می‌تواند در معرفی و فروش تولیدات صنایع‌دستی اهر مثمر ثمر باشد این است که نمایشگاه‌های دوره‌ای و در بازه زمانی مشخص راه‌اندازی کنند و حداقل می‌توان با استقرار کانکس یا محلی موقت تولیدات تمامی فعالان حوزه صنایع‌دستی به نمایش گذاشته شود و حتماً هم لازم نیست که برای هر هنرمند یک غرفه برپا کنند.
وی با اشاره به اینکه آن‌طور که انتظار می‌رود از هنرمندان عرصه صنایع‌دستی شهرستان اهر حمایت چندانی نمی‌شود، یادآور شد: منظور از حمایت تنها به دولت ختم نمی‌شود بلکه بخشی از حمایت از صنایع‌دستی بر عهده دولت و بخشی دیگر هم می‌تواند بر عهده مردم باشد یعنی این‌که به‌طور مثال بگویم مردم اصفهان در خریدها عمدتاً از تولیدات بومی خودشان استفاده می‌کنند و اگر این فرهنگ در اهر نیز حاکم شود یقیناً هنرمندان پشتوانه‌ای بزرگ به دست می‌آورند.
با همه این اوصاف امیدواریم تا شاهد حمایت عملی و جدی مدیران اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی از هنرمندان صنایع دستی استان و به خصوص شهرستان اهر که قطب تولید صنایع دستی در استان است، باشیم و این حمایت ها در حد شعار و حرف باقی نماند.