چاپ

پیام آذری - ارومیه- سید محمدحسین بهجت تبریزی (1283 - 1367) متخلص به شهریار را باید عصاره ادبیات این مهد کهن نامید؛ شاعری که برای نبوغ و خلاقیتش همتایی وجود ندارد و شاهکار 'حیدربابایه سلام/ سلام به حیدربابای' وی یکی از نشانه های نبوغش است.
به گزارش ایرنا شهریار در سرودن انواع گونه‌های شعر فارسی مانند قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعی و شعر نیمایی تبحر و در غزل های از دل برآمده اش، زبانی ساده و دلنشین داشت.
شهریار سرچشمه و مظهر شعر را ورای عالم خاکی می دانست و آنچه برای وی در درجه اول اهمیت قرار داشت، روح و جان شعر بود.
وی معتقد بود که تنها کلمات و وزن و قافیه و حتی مفاهیم، مخاطب را تحت تاثیر قرار نمی دهد بلکه عامل اصلی نفوذ شعر در خواننده یا شنونده همان جان است.
این شاعر زیبایی ساز با تصویرهای زنده شعرش آنچه را که ما توان دیدنش را هم نداریم را جاودانه کرد و بسیاری از شعرهایش با بهره گیری از تصاویر زیبا و ابداعی، تابلوهای بی نظیری را می سازد که شهریار با قلم خیال و عاطفه حسی آنها را نقاشی کرده است.
شهریار در ابداع تابلوهای رنگین و توصیف دقیق شاعرانه مهارت وافری دارد که نمونه هایی از آن را در افسانه شب، هذیان دل و تخت جمشید می توان سراغ گرفت.
شهریار در استخدام استادانه زبان، اصطلاح ها و تعبیرات عامیانه و زبان محاوره نیز هنر کامل را بکار می برد و اوج آن را می توان در منظومه ˈحیدر بابایه سلامˈ مشاهده کرد.
همچنین در ابداع و آفرینش آثار عاطفی بسیار عمیق نیز دستی هنرمندانه بکار می برد و قطعه های ˈای وای مادرمˈ، ˈبه یاد پدرˈ و غزل های بسیارش در کنار حیدر بابا نمونه های عالی این آفرینش است.
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور ارومیه معتقد است که فهم عمیق شهریار در حوزه ادبیات از نقاط بارز شعر شهریار است.
محمدرضا بختیاری افزود: نبوغ و خلاقیت شعرهای شهریار در هیچ شاعر و سبک شعری وجود ندارد و شاهکار 'حیدربابایه سلام' یکی از آثار نبوغ این استاد است.
این شاعر و محقق برجسته کشور ادامه داد: شعرهای حیدربابایه سلام، سهندیه، نامه های منظوم به شاعران، 2 مرغ بهشتی، ای وای مادرم و هذیان دل از جمله شعرهای معناگراست که قدرت قوه تصویرپردازی و جذابیت شعر شهریار را آشکار کرد.
وی گفت: بدون تردید زبان، احساس و خردورزی سه زوایه و بعد ملموس اشعار شهریار را تشکیل می دهد و شهریار در مثنوی چون مولانا و در غزل چون حافظ توانست به خوبی قدم بردارد.
این محقق افزود: وفاداری او به سنت غزل سرایی، شیفتگی به قرآن و بیان احساسات عاشقانه از خصوصیات منحصر به فرد استاد شهریار است.
این شاعر ادامه داد: شاعران و نویسندگان خارجی اعتراف می کنند با وجود اینکه شاعران غربی زیادی پیرامون موضوع کودکی، شعر سروده اند ولی هیچ کدام نتوانسته اند به پای شهریار برسند.
بختیاری بیان کرد: شهریار از زبان ترکی آذری برای انتقال باورها، ادبیات شفاهی، آداب و رسوم و باورهای فرهنگی آذربایجان استفاده کرد و احساسات خود را از این طریق به سراسر جهان رساند.
سعید سلیمانپور، شاعر طنزپرداز ارومیه ای بصیرت ادبی در کنار نبوغ اجتماعی را مهمترین عاملی دانست که شهریار را به عنوان یک شاعر مردمی و محبوب در بین اقشار مختلف مردم مطرح کرد.
وی با بیان اینکه شهریار شاعری بی بدیل است، گفت: هوشنگ ابتهاج از شعرای معاصر نیز دلیل اینکه شهریار، شهریار شد را محبوبیت و مردمی بودن وی عنوان کرد.
دارنده نشان بین المللی فرهنگی شهریار هم با بیان اینکه منظومه حیدربابا حاصل نبوغ ذاتی استاد شهریار است و همتایی برای آن وجود ندارد، گفت: شاعران متعدد ترک زبان در کشورهای مختلف جهان از این منظومه تاثیر گرفته اند.
مصطفی قلی زاده علیار در خصوص رمز ماندگاری منظومه حیدربابا افزود: محور قرار گرفتن محبت انسانی در کنار ارتباط نزدیک اشعار این مجموعه با تجربه های دوران کودکی، استفاده بهینه از ضرب المثل ها، آداب و رسوم، عزا، عروسی، سوگواری ماه محرم، طرز زندگی مردم روستایی و دیگر نمادها از عوامل ماندگاری منظومه حیدرباباست.
وی اضافه کرد: 76 بند منظومه حیدربابا را می توان تابلویی از زندگی روستایی، مادربزرگ ها و پدر بزرگ ها، ناکامی های روزگار، حسرت های گذشته، نکوهش تمدن غربی و فقر و تنگدستی عنوان کرد.
وی بیان کرد: معتبرترین نسخه صوتی حیدربابای شهریار تولیدی ارومیه است؛ این صدا که امروز در بیشتر گوشی ها یا دستگاه های دیگر پخش می شود، برای نخستین بار در سال 1349 هجری شمسی در سومین سفر استاد شهریار به ارومیه تهیه شد و فرزند استاد شهریار شاهد این ادعاست.
این محقق و شاعر ارومیه ای افزود: لهجه، لحن، صوت و شیوه خوانش اصلی حیدربابا با صدای خود استاد شهریار در این نسخه موجود است.
قلی زاده با بیان اینکه اشعار ترکی شهریار با لهجه مادری وی سروده شده است، گفت: برخی افراد در ایران، جمهوری آذربایجان و ترکیه اشعار ترکی شهریار را از لهجه اصلی خارج کرده و سعی می کنند با دستور زبان بنویسند در حالی که شعر شاعر باید با لهجه اصلی خود شاعر نوشته و خوانده شود.
وی اضافه کرد: خارج کردن منظومه حیدربابا از لهجه اصلی خود خیانت کردن در حق خالق اثر است.
به گزارش ایرنا رهبر معظم انقلاب شهریار را یکی از بزرگترین شعرای همه دوران های تاریخ ایران معرفی کرده است.
استاد مهرداد اوستا (زاده: 20 بهمن 1308 بروجرد - درگذشت: 17 اردیبهشت 1370 تهران) نیز گفته بود تاکنون کمتر شاعری به روزگار خویش به نام و آوازه ای همچون شهریار دست یافته است؛ شهریار با اینکه از آوازه و نامی استثنایی بهره مند بوده، باز هم یکی از ناشناخته ترین شاعران معاصر پارسی است.
سید محمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار در سال 1285 در یکی از روستاهای تبریز به دنیا آمد و ذوق شاعری سید محمدحسین از اوان کودکی نمایان شد؛ وی در 13 سالگی شعرهایش را با تخلص 'بهجت' در مجله 'ادب' به چاپ رساند.
شهریار بعدها با تفال به دیوان حافظ شیرازی، تخلص 'شهریار' را برگزید و در نهایت نامش با همین تخلص در تاریخ ادبیات ایران ثبت و ماندگار شد.
شهریار در بهمن ماه 1299 به تهران آمد و در دارالفنون تحصیل کرد و وارد دانشکده پزشکی شد؛ اولین دفتر شعر او در سال 1308 با مقدمه ملک الشعرای بهار، سعید نفیسی و پژمان بختیاری منتشر شد.
شهریار از معدود شاعرانی است که در 2 زبان فارسی و ترکی آذربایجانی سروده های درخشانی دارد؛ سرودن این منظومه از مهمترین عوامل شهرت و محبوبیت شهریار در میان ترک زبان های ایران به شمار می رود.
سید محمدحسین بهجت تبریزی (شهریار) روز 27 شهریورماه 1367 به علت بیماری در بیمارستان مهر تهران دارفانی را وداع گفت.
شهریار آخرین سروده خود را اینگونه سرود:
یاران چرا به خانه ما سر نمی زنند/ آخر چه شد که حلقه بدین در نمی زنند
دایم پرنده اند به هر بام و بر دلی/ دیگر به بام خانه ما سر نمی زنند
پنداشتند همچو درختی تکیده ام / سنگی از آن سو به شاخه بی بر نمی زنند
چرخد نظام کار به دوران به سیم و زر/ دستی به کار مضطر بی زر نمی زنند
یارب چه شد گروه طبیبان شهر ما / سر بر من فتاده به بستر نمی زنند
یاران چرا که لاله عذاران روزگار/ تیر نگه به قلب مکدر نمی زنند
دستی برم به زلف سمن سا که عاشقان/ چنگی چو من به زلف معنبر نمی زنند
بر مدعی بگو که ستیزد ز روبرو/ مردان ز پشت حربه و خنجر نمی زنند
با من مجنگ جان برادر که عاقلان / اندوده پیش مهر منور نمی زنند
من رندم و قلندر و مفلس در این دیار/ دزدان راه ره به قلندر نمی زنند
جور و ستم گرفته سراسر جهان ما / یا رب چه شد که حد به ستمگر نمی زنند
مردم دریغ مرده پرستند شهریار/ کاندر حیات سر به هنر ور نمی زنند
8135/3072