چاپ

آذری آنلاین - «پیرمرد: چشمانم ته چاه به تاریکی خو گرفته‌اند، دیگر سویی ندارند، می‌روم، شریک خوابت نمی‌شوم، اگر گنجی داری شریک گنجت نمی‌شوم، اگر سری داری شریک سرت نمی‌شوم، تنها وصیت من آن است که دیگر از آب این چاه ننوشی، چون دیگر من آنجا نیستم، آب چاه آلوده است، از همان روزی که پنج دینار در آن افتاد آلوده شد».
به گزارش ایسنا، منطقه آذربایجان شرقی، آنچه خواندید بخشی از نمایشنامه «چاه مسموم و طریق مغموم» است، نمایشی که از اعماق تاریخ، فرهنگ و عرفان مشرق زمین حکایت دارد و از بیستم فروردین ماه در تبریز روی صحنه رفته و سپس در تهران اجرا خواهد شد.
نمایش چاه مسموم و طریق مغموم با دیالوگ‌های سنگین و کلاسیک شروع شده و در ادامه دیالوگ‌هایی نظیر «ببین منو، من خودم بچه پایین شهرم تو کتم نمیره» مطرح می‌شود که نشان می‌دهد فرقی بین انسان عاشق و گرفتار 700 سال پیش و اکنون وجود ندارد.
نویسندگی و کارگردانی این اثر متعلق به «عبدالحسین لاله» است، کارگردانی که رکورد پرفروش‌ترین نمایش تاریخ تئاتر ایران را با اثر «حیدربابایه سلام» به نام خود ثبت کرده است. کارنامه‌ی قدرتمند او باعث شده دوستداران تئاتر با حساسیت ویژه‌ای نمایش چاه مسموم را تماشا کرده و از جهات مختلف ارزیابی کنند.
لاله در خصوص دلایل انتخاب این متن، می‌گوید: همچون آثار گذشته‌ام در نمایش چاه مسموم نیز از فرهنگ و ادبیات کشور خودمان استفاده کرده‌ام و معتقدم مثنوی خوانی گام بلندی است که تئاتر کشور به آن نیاز داشت.
او ادامه می‌دهد: باتوجه به تحصیل در غرب، فضای تئاتر و سینمای غرب را در حد کفایت می‌شناسم، از سوی دیگر با فضای هنر داخل کشور هم آشنایی دارم، معتقدم ارزش‌های بومی در جهان یک واقعیت است که متأسفانه سیستم‌های اقتصادی سعی می‌کنند ارزش‌های بومی و منطقه‌ای را از بین ببرند، با این حال، سیستم‌های فرهنگی بومی و منطقه‌ای ثابت می‌کنند که با تغییر ذائقه انسان شرقی، ذائقه‌ی فرهنگی او را نمی‌توان تغییر داد.

او با تأکید بر این‌که نوع گرفتاری جوامع شرقی و غربی با یکدیگر متفاوت است، خاطرنشان می‌کند: فرهنگ کشورمان برای تمام مشکلات زمان حال نسخه‌هایی پیچیده و باور کنید ادبیات کهن کشورمان به مجادلات امروزی -که ریشه در زندگی ایرانی دارد - پرداخته است، برای گفتن مشکلات جامعه هیچ ظرفی بهتر از ظرف ادبیات شعری، عرفانی و فلسفی نیست؛ از این رو بر این باورم که انسان روشن فکر شرقی، باید مفاهیم مدرن را در قالب و شیوه‌های هنر شرقی و فرهنگ خودمان نشان دهد.
پرداختن به تئاتر غرب، ارزش نیست
لاله معتقد است که آثار تئاتر غرب در گذشته جهان شمول بود، اما اکنون به سمت بی‌معنایی حرکت کرده و آن شرایط گذشته را ندارد و پرداختن به تئاتر غرب یک ارزش به شمار نمی‌رود.
او با تأکید بر این‌که مولانا و سعدی نسبت به سایر شعراء اجتماعی‌تر بوده و توصیه‌هایی برای زندگی این جهان دارند، اظهار می‌کند: مصداق تمامی مشکلات جامعه و مفاهیم علوم اجتماعی همچون مباحث فردگرایی، جمع گرایی پیشرفت و پسرفت را می‌توان در مثنوی پیدا کرد.
این کارگردان و نویسنده تئاتر با تأکید بر این‌که باور پذیر بودن نمایش اصل اول در تئاتر است، خاطرنشان می‌کند: فضای نمایش تأثیر به‌سزایی در باورپذیر بودن آن داشته که در اثر چاه مسموم با استفاده از تصاویر مینیاتوری فضای نمایش را برای مخاطبان باور پذیر کرده‌ایم.
موضوعات با ارزش با سوت و کف بیان نمی‌شود
او با بیان این‌که پوپولیستی کردن فضای فرهنگی و باج دادن به تماشاگر یکی از آسیب‌های سینما و تئاتر است، می‌گوید: جوک گفتن و خنداندن تماشاگر تنها در ژانر نمایش‌های غیر جدی امکان پذیر است، موضوعات با ارزش با سوت و کف بیان نمی‌شود، اقتضای خواندن مثنوی و شاهنامه فضای خاص است و نمایشی همچون چاه مسموم که ادعای فرهنگسازی دارد، باید باج ندهد.
لاله با بیان این‌که هیچ نهاد و ارگانی نمایش چاه مسموم و طریق مغموم را حمایت نکرده است، می‌گوید: اخیراً بنیاد فارابی لیست کسانی که در سال 96 بودجه‌ای از سینما دریافت کرد‌ه‌اند را منتشر کرد که علاوه بر شفاف‌سازی، معلوم شد که چه کسانی چقدر پول گرفته و در قبال آن چه چیزی را به جامعه تحویل دادند. بنده خواستار انتشار لیست دریافت‌کنندگان حمایت دولتی در بخش تئاتر هستم.
او معتقد است که حمایت دولت از کارهای هنری تابع سیستم فامیلی و محفلی است!
لاله در خصوص بازخورد نمایش چاه مسموم در بین جامعه‌ی تئاتر تبریز، اظهار می‌کند: یک اجرا برای قضاوت خیلی کم است. از کسانی که اثر را دیدن نقد کردند و کسانی که ندیده نقد کردند تشکر کرده و دوستان را دعوت می‌کنم نمایش را تماشا کنند تا ببینند چه چیزی را نقد کرده‌اند.
او ادامه می‌دهد: کسی که ادعای «منتقد بودن» دارد، ضرورت دارد قبل از همه چیز بگوید نقدش کجا چاپ شده است؟ مگر در تبریز منتقد وجود دارد؟ دوستان تلاش می‌کنند کارهایی انجام دهند که امیدوارم موفق شوند تا در تبریز هم منتقد داشته باشیم.
لاله در بخش دیگر سخنانش با بیان این‌که به جز یک نفر، بقیه اعضای شورای نمایش آذربایجان شرقی تحصیلات مرتبط با تئاتر ندارند، بیان می‌کند: در بخش تجربه نیز حدود 40 هنرمند باتجربه در عرصه تئاتر داریم و دلیلی ندارد یک نفر 15 سال یک جایگاه تخصصی را برعهده داشته باشد. مدیریت فرهنگی باید به پیشکسوت احترام گذشته و از تجربیات او استفاده کند و هنرمندان با استعداد مظلوم را تابع سلیقه و بازی محفلی و گروهی قرار ندهد تا تئاتر به صورت متوزان رشد کند.
این نویسنده و کارگردان تئاتر با اشاره به قرار گرفتن نام «وحید شیرزاد» - بازیگر تبریزی در بین پنج بازیگر برتر تئاتر کشور در جشنواره فجر، می‌گوید: این موضوع باعث افتخار است، اما برای نوع برخوردها با این موفقیت نقد دارم، چرا به جای تبریک به شیرزاد الفاظ بد به کار برده شد؟ البته جوابش هم معلوم است، چون شیرزاد به عنوان یک استعداد ویژه مستقل بوده و اسیر گروه خاصی نیست.
«علی فتوحی» - دستیار کارگردان نمایش چاه مسموم طریق مغموم با بیان این‌که تولید اثر چاه مسموم از هشت ماه قبل استارت زده شد، می‌گوید: آقای لاله متن را ارسال کرد و بعد از اعمال اصلاحات، حدود یک ماه از بازیگران تست گرفته شد. اکنون این نمایش در پروسه‌ی تولید است و با هر نشست و گفت‌وگو متن اصلاح و تکمیل می‌شود.

او با انتقاد از این‌که در آذربایجان شرقی از تئاتر حمایت مالی نمی‌شود، اظهار می‌کند: آخرین بار در زمان دولت اصلاحات از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد کمک مالی دریافت کردم، اکنون خبری از حمایت مالی در آذربایجان شرقی نیست، البته در سایر استان‌ها از هر نمایش حمایت مالی می‌شود.
او با بیان این‌که تمامی اقشار جامعه در تمامی سنین می‌توانند مخاطب نمایش چاه مسموم باشند، اظهار می‌کند: همه‌ی ما آثار مولانا را در کتب درسی دوران تحصیل مطالعه کرده‌ایم و مولانا بخشی از فرهنگ ماست، معتقدم خسته نشدن تماشاگر بعد از اجرای نمایش، نشانگر موفقیت یک اثر است.
فتوحی تصریح می‌کند: تماشاگر تئاتر تبریز حدود سه هزار نفر است که باید برای حفظ و افزایش مخاطبان تئاتر تلاش شود.
«سعید طرزمی» - تهیه کننده و مشاور ادبی نمایش چاه مسموم و طریق مغموم با بیان این‌که بعد از عبور از سنگلاخ‌ها در نهایت این نمایش 20 فروردین روی صحنه رفت، می‌گوید: این نمایش از نظر نوع افتتاح و استقبال تماشاگران متفاوت با سایر نمایش‌ها بود.

او با بیان این‌که سرمایه‌گذاری فرهنگی در تبریز وجود ندارد، اظهار می‌کند: بدون پشتوانه مالی فرهنگ جلو نمی‌رود، هنرمند به پشتوانه مالی نیاز دارد و نمی‌تواند تنها با روحیه‌ی هنری و معنویات زندگی کند، از طرفی حمایت مالی از سوی دولت هم انجام نمی‌شود و یا این‌که برای حمایت از آثار خط دهی وجود ندارد.
طرزمی با تأکید بر این‌که تئاتر باید سطح جامعه را بالا ببرد، اظهار می‌کند: برخی تئاترها در سطح جامعه است، ولی متن نمایش چاه مسموم سنگین بوده و ژانر اثر تمثیلی و نمادین است؛ از این رو انتظار داریم مخاطبان این نمایش حدأقل یک بار مثنوی را مطالعه کرده باشند.
«ابراهیم عباسعلی‌زاده» - بازیگر نمایش چاه مسموم و طریق مغموم با بیان این‌که زمانی تئاتر و سینمای تبریز پر فروغ بود، اظهار می‌کند: اکنون برای این‌که نمایشی روی صحنه برود، کاسه‌ی گدایی در دست گرفته و به نهادها و ارگان‌های مختلف می‌رویم که در نهایت آقایان فقط شعار داده و نامه نگاری می‌کنند.

او ادامه ‌می‌دهد: تئاتر تبریز در اروپا و آسیا روی صحنه می‌رود و به جرأت می‌توان گفت که بعد از تهران، در هیچ استانی به اندازه‌ی آذربایجان شرقی تئاتر کار نمی‌شود، با این حال پول را به سایر استان‌ها می‌دهند!.
او خاطرنشان می‌کند: طبق برنامه ‌ریزی نمایش چاه مسموم حرکات موزون داشت و گروهی به این منظور با ما تمرین می‌کردند که آخر سر گفتند همه را جمع کنید! دست و پای بازیگر و کارگردان را بسته و سپس می‌گویند کار کن.
گزارش از: سامان عیوضی؛ خبرنگار ایسنا در آذربایجان شرقی
انتهای پیام