چاپ

آذری آنلاین - مراغه - گنبدهای تاریخی و چهارگانه مراغه با قدمتی به طول تاریخ، یادگارهایی از تمدن پرشکوه و گذشته طلایی این شهر به دلیل برخورداری از سبک معماری خاص و منحصر به فرد، در زمره آثار فاخر تاریخی قرار گرفته و به مقصدی جذاب برای علاقه مندان به تاریخ و تمدن تبدیل شده است.
به گزارش ایرنا، براساس کاوش‌ های باستان ‌شناسی توسط کارشناسان داخلی و خارجی، این شهر دارای هفت گنبد تاریخی بوده که در حال حاضر از این تعداد چهار گنبد یا مزار تاریخی پابرجاست.
گنبدهای دوقلوی کبود و مدور در کنار هم و گنبدهای غفاریه و سرخ هرکدام با قدمتی حدود 700 تا 900 سال همچون نگینی بر انگشتر تاریخ پرشکوه مراغه جای گرفته اند.
این گنبدها در دوران طلایی حکومت های سلجوقی تا ایلخانی در این شهر بنا نهاده شده و در حقیقت یادمان هایی برای آیندگان و نسل های آینده است.
بکاررفتن سبک خاصی از معماری اسلامی در دوران های مختلف در این بناهای ارزشمند تاریخی، آنها را به شاهکاری تاریخی و الگویی برای سایر بناهای دوران های پس از خود در داخل و خارج از این سرزمین کرده است.
گنبدهای تاریخی مراغه، به صورت برج هایی هندسی و منقش به اشکال مختلف اسلیمی و مملو از کاشیکاری ها و تزئینات کم نظیر، نقش بسیار پررنگی برای بازیابی تاریخ معماری آن زمان ایفا می کند.
** گنبد سرخ؛ بنایی ارزشمند و تاریخی از دوران سلجوقی
برج یا گنبد سرخ مراغه که به گنبد قرمز نیز معروف است در بخش جنوب غربی این شهر واقع شده و از قدیمی ترین گنبدهای موجود تاریخی این شهر به شمار می رود.
گنبد سرخ دارای هفت کتیبه بوده و در سال 542 هجری قمری به دستور عبدالعزیز بن محمود بن سعد در دوران سلجوقی بنا نهاده شده و از ارزشمندترین بناهای این دوران از نظر سبک معماری به کار رفته در آن است.
وجود شیوه خاص معماری آجری و تزئینات هریک از طاق نماها، این اثر را برجسته کرده و بر اساس نظر "اریک شرودر" باستان شناس معروف، در کتاب صنایع ایران، تزئینات به کار رفته در ستون های آجری نمای ورودی آن از شاهکارهای معماری آجری جهان است.
تلفیق کاشی و آجر در عصر سلجوقی برای اولین بار از این اثر آغاز شده واستفاده از کاشی به صورت محدود در نمای ورودی و در بالای سردر آن به شیوه هنرمندانه جلوه خاصی به این بنا بخشیده است.
** گنبد مدور؛ مزار و یادمانی ناشناخته با معماری خاص ایلخانی
برج مدور مراغه از بناهای تاریخی این شهر در دوره سلجوقیان و در فاصله ده متری شمال گنبد کبود مراغه در مرکزی ترین نقطه این شهر بنا شده است.
گنبد مدور مراغه مزار و یادمانی ناشناخته بوده که بر اساس کتیبه موجود، این بنای تاریخی در سال 563 هجری ساخته شده لیکن درباره نام بانی و مدفون داخل آن هیچ گونه اطلاعی در دست نیست.
این گنبد دارای ساختاری استوانه ای و مدور بوده و شامل دو طبقه سردابه و نمازگاه با استفاده از مصالح سنگ های آهکی و حجاری شده و آجرهای خشتی و ساروج ساخته شده است.
بنای گنبد مدور مراغه ظاهری ساده داشته و فاقد تزئینات بوده و فقط درب ورودی آن با نقوشی مشابه نمای اصلی گنبد سرخ تزئین شده است.
از ویژگی های خاص این بنا می توان به بکارگیری آجرچینی زیبای ضلع بیرونی سردر ورودی با تزئینات تخمیری پرکاری زینت یافته با تلفیق کاشی و آجر در آن اشاره کرد.
این گنبد تاریخی با وجود نمای مدور بیرونی خود، در قسمت داخلی برج دوازده ضلعی بوده لیکن تزئینات گچی آن به مرور از بین رفته است.
** گنبد کبود؛ بنای زیبا و منحصر به فرد از دوران سلجوقی
گنبد کبود یا مقبره منسوب به مقبره مادر هلاکوخان از زیباترین بناهای اواخر دوره سلجوقی در مرکز شهر تاریخی مراغه و در کنار برج مدور قرار گرفته است.
با وجود برخی گمانه زنی ها درباره دفن مادر هلاکوخان ایلخان مغول در زمان پایتخت بودن این شهر، زمان احداث آن بر اساس بقایای کتیبه سردر ورودی آن و نظر "آندره گدار" باستان شناس معروف فرانسوی 593 هجری قمری بوده و متعلق به دوران سلجوقی است.
گنبد کبود بنایی زیبا و بدیع به صورت برجی 10 ضلعی بوده ودر تزئینات تخمیری آن تلفیق کاشی فیروزه ای با آجر به صورت گره چینی اجرا شده است.
در این بنای تاریخی، از مقرنس کاشی، قطار بندی وتزئینات استامپی در میان آجرها با نقش الله به خط کوفی در داخل سردابه استفاده شده است.
وجود کتیبه هایی با خط ثلث بصورت نواری در سرتاسر بنا و بالای هر یک از طاقنماها جلوه خاصی به این بنای منحصر به فرد بخشیده است.
** گنبد غفاریه؛ بنایی زیبا و تاریخی در کنار رودخانه همیشه جاری صوفی چای
گنبد غفاریه؛ بنایی زیبا و تاریخی در بخش غربی شهر تاریخی مراغه در کنار رودخانه همیشه جاری صوفی چای واقع شده و از جاذبه های گرشگری و تاریخی این خطه به شمار می رود.
این گنبد در دوره ایلخانان و در بین سال های 725 تا 728 هجری توسط حاکم وقت مراغه بنام امیر شمس الدین ساخته شده و هدف از ساخت آن جلب رضایت ایلخانان بوده است.
گنبد غفاریه بنایی چهارگوش و آجری بوده که زوایای آن با ستون هایی دارای نقش لوزی ساخته شده است.
تزئینات بکار رفته در این بنای تاریخی در قالب نقوش زیبای هندسی و کتیبه هایی با خط ریحان بوده که تنوع رنگ کاشی ها، جلوه زیبایی به این گنبد بخشیده است.
گنبدهای تاریخی مراغه به شیوه معماری ترکی و ایلخانی با گذشت سالیان بسیار و با وجود آسیب های وارد شده به آنها در طول سالها، به عنوان سندی ماندگار از دوراه تمدن ایران زمین در قرون گذشته همچنان استوار و پابرجا ایستاده‌ اند.
این گنبدها از نظر معماری، تزئینات آجر و کاشی از گنبدهای بی ‌نظیر در ایران بوده و علاقه مندان می‌توانند در ایام عید و دیگر فصول سال از این آثار زیبا و بی‌ نظیر دیدن کنند.
شهرستان مراغه با حدود 515 اثر تاریخی و تپه های شناسایی شده جزو 10 شهر دارای بافت غنی تاریخی و فرهنگی در کشور محسوب می شود که حدود 300 اثر تاریخی آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
شهرستان مراغه با حدود 263 هزار نفر جمعیت در 127 کیلومتری تبریز، مرکز آذربایجان شرقی واقع است.
گزارش از: ابراهیم مطلوبی
3077/7487