پیام آذری - روستای زنوزق(زنوزاغ) مشهور به «ماسوله آذربایجان» در شمال غربی آذربایجان شرقی واقع شده است که در نوع خود بی‌نظیر بوده و در صورت توجه، می‌تواند به عنوان مقصد گردشگری مسافران داخلی و خارجی جایگاه ویژه‌ای برای خود باز کند.
زنوزق را باید با خانه‌های پلکانی آن که زنجیروار به هم پیوند خورده و طبیعت را به زندگانی پیوند زده‌اند شناخت، این روستای زیبا با طبیعت دل انگیز و همچنین بافت ارزشمند خود در میان 10 روستای پلکانی کشور قرار داشته و گاه به عنوان بزرگترین روستای پلکانی ایران نیز معرفی می‌شود.
هرچند این روستای پلکانی به عنوان ماسوله آذربایجان شهرت یافته، اما شاید بتوان گفت که در صورت مورد توجه قرار گرفتن، بتواند نام خود را همپای «ماسوله» مطرح کرده و گردشگران بسیاری را به دامان پرمهر و زیبای خود بکشاند؛ چرا که این روستا هیچ کم از ماسوله ندارد.
از طبیعتی زیبا و بکر گرفته تا فضایی روح بخش و جان‌فزا، از خانه‌هایی با بافت روستایی و قدیمی گرفته تا چشمه‌ای روان در دل؛ و از مردمانی میهمان‌نواز و مهربان گرفته تا گورستانی تاریخی، همه و همه در زنوزق جمع شده‌اند. اینجا حقیقتا بهشت گمشده دیگری در دل آذربایجان است که باید آن را دید و از نزدیک با زیبایی‌های آن عجین شد.
باغ‌هایی از درختان سیب، گردو، بادام و زردآلو... مناظر زیبایی به این روستا بخشیده است، به همین جهت "خشکبار" از جمله سوغات این روستا بوده و تقریبا در تمامی خانه‌های روستا این میوه و خشکبار آن یافت می‌شود. مردم روستا نیز زمانی که متوجه حضور گردشگران در معابر روستایی می‌شوند با معرفی محصولات خود درصدد فروش برمی‌آیند، اما به حدی میهمان‌نواز هستند که دید اقتصادی و درآمدزایی به گردشگران ندارند.
البته، باغداران روستا، در کنار سایر فعالیت‌های خود زنبورداری نیز کرده و این موضوع، عسل را به یکی از تولیدات اصلی روستا بدل کرده است؛ هرچند که غالب معیشت ساکنان روستا بیشتر از طریق کشاورزی، باغداری و دامداری تامین می‌شود اما این مردمان در حوزه زنبورداری، پرورش ماهی، گل محمدی و... نیز فعالیت می‌کنند.
خانه‌های این روستا از مصالحی چون چوب، گل، خشت و سنگ ساخته شده و همچنین معابر و کوچه پس کوچه‌های آن نیز طی سال‌های گذشته توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان، سنگ فرش و خانه‌های روستا نیز جداره‌سازی شده است؛ این موضوع نیز زیبایی خاصی به روستا بخشیده و آن را بیش از پیش مهیای گشت و گزار پیاده‌روی کرده است. از این‌روست که معابر زیبا و درب‌های رنگی خانه‌ها منظره‌ی دل‌انگیزی به کوچه پس کوچه‌های این روستا داده است.
لباس‌های رنگارنگ و محلی بانوان زنوزقی
در این روستای زیبا، لباس‌های محلی بانوان نیز چشم‌نوازی کرده و پایبندی این مردمان غیور را بر فرهنگ و سنت خود می‌نمایاند؛ زنوزق را باید با لباس‌های رنگین و بلند گلدار، دامن چین‌دار و جلیقه مخصوص بانوان آن نیز شناخت، این روستا هنوز هم بوی فرهنگ و سنت می‌دهد و هنوز هم مردمانش فرهنگ اصیل لباس پوشیدن خود را فراموش نکرده‌اند.
دهیار زنوزق در این رابطه معتقد است که زنوزق اصالت خود را حفظ کرده و باید قدر آن را دانست، او با تاکید بر ضرورت سرمایه‌گذاری توسط میراث فرهنگی روی لباس‌های محلی این روستا، می‌گوید: هستند گردشگرانی که مجذوب این لباس‌های محلی شده و از دورترین نقاط کشور، چنین لباسی را سفارش می‌دهند؛ اما متاسفانه امکان دوخت و فروش آن در روستا ایجاد نشده است.
روستایی با مردمانی تحصیل کرده
این روستا، علاوه بر طبیعت، بافت ارزشمند و تاریخ و طبیعت بی‌نظیر خود، بسیاری از مردمانش دارای تحصیلات عالیه نیز هستند و به حق باید زنوزق را با مردمان تحصیل کرده آن نیز شناخت، طبق گفته‌های دهیار روستا که خود دانشجوی مقطع دکتری است، تقریبا تمامی خانواده‌های این روستا، فرزندانی با تحصیلات عالیه تربیت کرده و حتی تعدادی نیز فارغ التحصیل دانشگاه‌های برتر کشور هستند.
زنوزق، روستایی باقدمت تاریخی
این روستای زیبا بر روی کوهپایه‌های کوه قلعه ساخته شده و از همین رو به زنوزق یا زنوزاغ(زنوز داغ) مشهور شده است، می‌توان تاریخ را نیز در این روستا به نظاره نشست، چرا که آثاری از دوره ایلخانی و صفوی وجود داشته و به گفته اهالی نیز قدمت روستا با استناد به نقوش برخی سنگ قبرها، تا دوره میتراییسم نیز تخمین زده می‌شود، البته دهیار روستا که خود نیز تحقیقات بسیاری در باب روستا داشته، در این رابطه معتقد است: با توجه به جنس ماسه‌ای حجاری‌ها و نقوش سنگ قبرها، بعید به نظر می‌رسد که این سنگ ها از دوران میترائیسم باقی مانده باشد.
وجود گورستانی تاریخی در ورودی این روستا شاهدی بر این مدعاست و بی‌شک زیارت قبور آن خالی از لطف نخواهد بود.
اجرای طرح بهسازی در بافت ارزشمند زنوزق
مدیرکل بنیاد مسکن استان در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد طرح بهسازی روستای زنوزق می‌گوید: در روستاهای زنوزق، اشتبین و توتاخانه بناب در راستای صیانت از بافت باارزش و ایجاد بستر برای گردشگری، بازگشایی معابر انجام نشده و مسیرها سنگ فرش و جداره‌سازی شده است.
حافظ باباپور با بیان این‌که بنیاد مسکن استان، در قالب این طرح، اقدام به کف سازی و جداره سازی معابر و همچنین ایجاد پیرنشین در درب خانه‌ها و... کرده است تا بافت ارزشمند و تاریخی روستا حفظ شود، می‌افزاید: مطالعات لازم برای طرح بهسازی روستای زنوزق نیز در سال 82 شروع و عملیات اجرایی آن در سال 86 آغاز شده است. این طرح در سال 92 به اتمام رسید.
وی با اشاره به هزینه شش میلیارد و 873 میلیون ریالی از منابع ملی در مطالعات و اجرای طرح بهسازی بافت باارزش روستای زنوزق، می‌گوید: این روستا می‌تواند به عنوان بستری مهم برای جذب گردشگر در استان مطرح شود.
ضرورت اشغالزایی و گردشگرپذیر کردن روستای زنوزق
دهیار زنوزق نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که جمعیت ساکن روستا نزدیک به یک هزارو 100 نفر در قالب 356 خانوار است، ادامه می‌دهد: تعداد جمعیت روستا ثابت نبوده و در روزهای تعطیل و آخرهفته جمعیت روستا دو برابر می‌شود. همچنین زنوزق دارای جمعیت سیال شبانه و روزانه بوده و تعداد افراد در شبانه‌روز متفاوت است.
توحید پروری با تاکید بر این‌که روستای زنوزق نتوانسته پتانسیل‌ها و ظرفیت‌هایش را آن‌گونه که باید توسعه دهد و تنها اقدام انجام شده در این رابطه نیز احداث اقامتگاه بوم‌گردی است، می‌افزاید: نیروی جوانی هم وجود ندارد تا در بخش گردشگری سرمایه گذاری و فعالیت کند؛ همچنین نگاه مردم روستا به گردشگر نیز یک نگاه تجاری نیست و با درآمدزایی از این طریق آشنایی ندارند.
وی در این رابطه بیان می‌کند: دو سال پیش میراث فرهنگی استان در قالب کارگاه توانمندسازی جوامع محلی، آموزش‌هایی در خصوص درآمدزایی از راه گردشگری به مردم روستا ارائه داد، اما این اقدام با برنامه‌ی منظمی انجام نشده و ثمره‌ای هم نداشت؛ دهیاری منطقه نیز زمان، توان و پرسنل کافی برای ارائه آموزش‌ها را ندارد.
دهیار زنوزق با بیان این‌که صرفا معماری قدیمی خانه‌های یک سوم از سکنه روستا باقی مانده است، می‌افزاید: اکنون سن روستا سالخورده بوده و جوانان به علت نبود شغل مناسب با تحصیلات خود از روستا مهاجرت می‌کنند، از این رو توجه به امر اشتغال در این روستا بسیار مهم است، چراکه یک منطقه هر قدرهم زیبا باشد اما اگر درآمد و معیشتی در آن وجود نداشته باشد ساکنان آن به سایر نقاط کشور مهاجرت خواهند کرد.
وی تمرکز فعالیت‌های پژوهشی و علمی در مناطق مرکزی و شهری را یکی از دلایل عمده پیشرفت نکردن روستاها عنوان کرده و می‌گوید: نیروهای جوان تحصیل کرده زمانی که زمینه پیشرفت را در این روستا نمی‌بیند به مناطق دیگری که شغل‌هایی مرتبط با تحصیلاتشان دارد، مهاجرت می‌کنند؛ همچنین شهرزدگی روستایی نیز عامل دیگر نماندن جوانان در روستا است که بخاطر تبلیغات رسانه‌ها به یک معضل تبدیل شده است.
وی در این رابطه افزود: وجود شهرک صنعتی مرند و کارخانه‌های دیگر جوابگوی حجم بالای نیروهای متخصص منطقه نیست در واقع بیشتر جوانان ما مهارت و تخصص دارند اما زمینه‌ای برای عملی کردن و به کار بستن تخصص خود در این منطقه نمی‌یابند.
برخی از اهالی این روستا مطالباتی نیز داشتند که راه‌اندازی مجدد اتوبوس مسیر زنوزق-مرند، اعطای اعتبار لازم برای بهسازی خیابان روستا، ساماندهی چشمه‌های روستا و همچنین تکمیل سنگ‌فرش و جداره‌سازی در برخی نقاط روستا از جمله آن بود.
مهدی وفادار، رییس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان مرند در رابطه با تکمیل طرح بهسازی این روستا به ایسنا گفت: حدود 90 درصد طرح اجرا شده و صرفا بخش‌های اندکی از آن باقی مانده که به محض تامین اعتبار، بخش‌های باقی مانده نیز انجام خواهد شد.
روستای زنوزق ظرفیت‌های گردشگری بسیاری داشته و درصورت ایجاد بسترها و آموزش‌های لازم می‌تواند همنام با ماسوله برای خود جایگاهی در مقاصد گردشگری ایران باز کرده و علاوه بر ایجاد معیشت پایدار برای مردم روستا، گردشگران داخلی و خارجی را نیز به دامان پرمهر خود بکشاند.
بر اساس این گزارش، روستای زنوزق(زنوزاغ) از طریق جاده ترانزیت مرند-جلفا و از شهر زنوز قابل دسترسی است. این روستا در فاصله 5.1 کیلومتری شهر زنوز قرار گرفته و از شرق به روستا کردلر، از غرب به روستای درق و از جنوب غرب نیز به شهر زنوز محدود می‌شود.
گزارش از: مهری هاشم زاده- خبرنگار ایسنا در آذربایجان شرقی
انتهای پیام