چاپ

آذری آنلاین - تبریز- ایرنا - قوم تپه به عنوان تنها منطقه کویری آذربایجان و از جمله موقوفات قائم مقام فراهانی به دلیل برداشت های بی رویه و آسیب رسیدن به وضعیت طبیعی منطقه در معرض نابودی است.
به گزارش ایرنا، قوم تپه با مساحتی حدود 6 کیلومتر مربع در 30 کیلومتری شمال غرب تبریز و فاصله 9 کیلومتری با چشمه آب گرم صوفیان تفاوت چشمگیری با بافت جغرافیایی منطقه دارد.
تپه‌های ماسه‌ای قوم تپه در طول هزاران سال بوجود آمده‌اند و حضور در این منطقه در ساعت های اوج گرما، حس تجربه ای شبیه به حضور در کویر را به انسان القا می کند.
قوم تپه هر چند در فهرست آثار ملی ثبت نشده است ولی به دلیل ویژگی های خاص، ظرفیت مناسبی برای جذب گردشگران علاقمند به ژئو توریسم را دارد.
تپه های ماسه ای منفرد قوم تپه که به علت وزش بادهای منطقه و تجمیع گرد و غبار به صورت تپه های شنی درآمده همواره مورد توجه گردشگران بوده است.
این تپه‌ها از منظر گردشگری، آموزشی و آشنایی مردم با محیط‌ های صحرایی و کویری دارای اهمیت هستند، زیرا که با ایجاد امکانات و زیرساخت‌های لازم در محدوده تپه‌های ماسه‌ای قوم تپه می‌توان از این منطقه به عنوان محلی برای گذران اوقات فراغت مردم بهره برده و ژئوتوریسم را در آستانه تبریز 2018 در این منطقه رواج داد.
ضمن اینکه با برگزاری تورهای دانش‌آموزی به این منطقه، می توان اطلاعات مفیدی در رابطه با کویر و چگونگی پیدایش تپه‌های ماسه‌ای در اختیار دانش آموزان قرار داد.
اما به واسطه برداشت های بی رویه شرکت های ماسه شویی، وضعیت طبیعی منطقه دچار آسیب شده و این ظرفیت اقلیمی در حال نابود شدن است.
هر چند مسئولان صنعت، معدن و تجارت استان گفته اند که ناظر فعالیت تنها شرکت فعال در این منطقه هستند و عنوان می کنند واگذاری مجوز بهره برداری در این منطقه با استعلام از محیط زیست و منابع طبیعی بوده است اما به نظر می رسد ویژگی های طبیعی منطقه و ظرفیت گردشگری آن در زمان واگذاری نادیده گرفته شده است.
ضمن اینکه مدیران محیط زیست و منابع طبیعی هم به دلیل موقوفی بودن اراضی قوم تپه هیچ گونه ادعایی در خصوص این منطقه ندارند و اظهار نظر در این باره را نیز به اداره اوقاف و امور خیریه واگذار می کنند.
رییس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان تبریز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه منطقه قوم تپه در مدیریت اوقاف است، گفت: این در حالی است که برای واگذاری و صدور مجوز بهره برداری در این باره از اوقاف استعلام نشده است.
حجت الاسلام رضا جعفری با اشاره به اینکه قوم تپه جزو اراضی موقوفه قائم مقام فراهانی است، گفت: سال 1391 بدون ملاحظه موقوفه بودن منطقه، اجازه بهره برداری 10 ساله داده شده و اکنون نمی توانیم ممانعت کنیم.
حجت الاسلام جعفری با اشاره به ویژگی های منطقه قوم تپه از منظر طبیعی و اقلیمی به عنوان منطقه ای کویری در استان آذربایجان شرقی، اظهارکرد: بدون شک همراهی و مساعدت دستگاه قضایی در جلوگیری از نابود شدن این سرمایه ملی موثر خواهد بود.
به هر حال امروزه ژئوتوریسم راهکاری نوین برای تبیین و تشریح علوم زمین و شناخت سرمایه های طبیعی هر منطقه است که علاوه بر ایفای نقش آموزشی و علمی، سبب توسعه گردشگری یک منطقه می شود.
در سال های اخیر سازمان یونسکو برنامه ای بین المللی را با عنوان پارک های زمین شناختی (ژئو پارک) اجرا کرده و ژئوپارک های تحت حمایت یونسکو، به عنوان ناحیه ای با محدوده‌های تعریف شده و دارای مساحت کافی نقش مهمی در توسعه اقتصادی منطقه دارند.
به نظر می رسد فارغ از کوتاهی های صورت گرفته، جلوگیری از تداوم بهره برداری ها در منطقه کویری قوم تپه و احساس مسئولیت بیشتر برای حراست از داشته های طبیعی و عمومی ضروری است.
به گزارش ایرنا، وزش بادهای تند در جهت جنوب غرب به شمال شرق و بالعکس سبب ایجاد حالت سورتینگ (غربالگری) در ذرات و حرکت تپه‌های مذکور در بعضی روزها و ساعت های خاص به سمت صوفیان و یا تبریز می شود.
قوم تپه مورد توجه گردشگران و دانشگاهیان خارج و داخل کشور بوده و جهت تهیه فیلم و سریال هم از این مکان استفاده شده است.
اولین مسابقه شتر سواری استان نیز مهر ماه 1388 در این منطقه برگزار شد.
پرونده های مختلف مربوط به اوقاف قائم مقام فراهانی از سال ها پیش در محاکم قضایی مطرح است. این موقوفات بیشتر در اطراف تبریز و صوفیان می باشد.
سید ابوالقاسم قائم مقام فراهانی صدر اعظم ایران، سیاست‌مدار، ادیب و شخصیت تأثیرگذار ایران در عرصه حکومت و سیاست در نیمهٔ اول قرن سیزدهم هجری بود.
وی زمانی که پدرش وزیر آذربایجان بود، به تبریز آمد و در سال 1200 هجری شمسی که پدرش میرزا بزرگ قائم مقام درگذشت سرانجام به امر فتحعلی شاه به جانشینی پدر نائل شد و با دریافت لقب «سیدالوزراء» و «قائم‌مقام» به وزارت نایب‌السلطنه ولیعهد ایران رسید.
گزارش از پرویز انصاری** انتشار: رستگار
3071/6183