چاپ

پیام آذری - تبریز - رمضان ماهی است که اولش رحمت و نیمه اش مغفرت و آخرش آزادی و رهایی از آتش است؛ ماهی که مومنان پله پله تا ملاقات خدا می روند.
«رمضان» ماه صبر و بردباری، فرصتی دوباره به بندگان از سوی خدای رحمان است تا درون را با آب زلال دعا و نیایش بپالایند.
در هر شب از شب های رمضان منادی از آسمان ندا می دهد «ای کسی که خواهان خیر و خوبی هستی جلو بیا و ای کسی که خواهان شر و بدی هستی دست بردار، در شب های رمضان خدا بندگانش را از آتش جهنم آزاد می کند».
حلول ماه رمضان در آذربایجان شرقی با شادی و نشاط همراه است و مردم مومن استان با تمام امکانات جسمی و روحی به پیشواز این ماه رفته و در جوار پروردگار عبادت و ریاضت می کنند.
آداب و رسوم هر منطقه ای آئینه تمام نمای تاریخ، فرهنگ، تمدن، اعتقادات، دین و مذهب آن منطقه است و در ماه رمضان این آداب و رسوم در آذربایجان شرقی از تنوع و جذابیت های خاصی برخوردار است.
«قاباخلاما» از جمله سنت های رمضان در میان مردم آذربایجان شرقی است که بر اساس آن مردم استان از نیمه ماه شعبان خود را برای استقبال از ماه رمضان آماده می کنند.
بنا بر این سنت حسنه مردم با نظافت و خانه تکانی، از چند روز مانده به ماه رمضان به پیشواز این ماه می روند؛ قاباخلاما سنتی است که حتما باید پیش از ماه رمضان اجرا شود تا همه جا برای حضور در میهمانی بزرگ خداوند آماده و پاکیزه باشد.
در این میان نظافت و غبارروبی مساجد با همکاری مردم و روحانی محل از اعمال قطعی است که از سال های دور در آستانه ماه مبارک رمضان انجام می شود.
**پیشواز (استقبال از رمضان)
مردم آذربایجان شرقی یکی دو روز مانده به فرا رسیدن ماه رمضان به استقبال این ماه می روند و علاوه بر خانه تکانی، غبارروبی مساجد و سایر آیین های استقبال به لحاظ روحی و فکری خود را برای روزه گرفتن آماده ماه رمضان می کنند که به آن اصطلاح محلی پیشواز می گویند.
یکی از این آداب ‌و رسوم ویژه معنوی که در جای‌جای ایران اسلامی و استان آذربایجان شرقی با جدیت خاصی پیگیری می‌شود، غبارروبی مساجد است که با همکاری بانوان و آقایان نمازگزار و مؤمن استان همراه شده، فضای مساجد غبارگیری و آماده استقبال از مهمانان خدا در ماه مبارک رمضان می‌شود.
عطر افشانی فضای مساجد، جارو کشیدن فرش‌ها، پاک کردن شیشه پنجره‌ها، غبارروبی از طاقچه‌ها تنها فلسفه این دهه نیست، بلکه در این سنت نیکو آنچه جریان دارد عطوفت و مهربانی بوده و این سنت حسنه قرآنی و اسلامی، می‌تواند مردم را برای حضور پرشور و تقویت همدلی و همراهی آنان با یکدیگر در این مکان مقدس به ویژه در ماه مبارک رمضان آماده کند.
**رویت هلال ماه و نگاه کردن به آئینه
پیشینه رویت هلال ماه در روستاهای آذربایجان شرقی حکایت جالبی دارد.
پیش از اینکه رادیو و تلویزیون وارد جامعه ایران شود، روستاییان برای رویت هلال ماه به پشت بام ها می رفتند و ساعت ها منتظر می ماندند.
همزمان با آنها چندین سوار به روستاها و شهرهای اطراف می فرستادند تا خبر رویت هلال ماه را بیاورد.
از دیگر باورهای منطقه آذربایجان شرقی در خصوص رویت هلال ماه این بود که بزرگترها بعد از رویت هلال ماه رمضان، به چهره یک کودک معصوم یا یک فرد مومن و نمازخوان نگاه می کردند و اعتقاد داشتند که نگریستن به صورت آدم های بی نماز و روزه خوار، خوش یمن نیست.
بر اساس این سنت، در غروب روز آخر ماه شعبان مردم به پشت بام ها و بلندی ها می روند تا ماه را رویت کنند؛ سنتی که امروزه با نفوذ رسانه در بیشتر نقاط ایران این امر برای مردم آسان شده است.
نگاه کردن به آیینه و فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد (ص) بعد از رویت هلال ماه هنوز هم به عنوان یک رسم در بین پیرمردان مناطق روستایی استان مرسوم است.
این عادت بر این اعتقاد مبتنی است که باید در ماه رمضان دل مومن همچون آیینه صاف و روشن باشد و از ناپاکی ها پاک شود.
پیرمردان برای این منظور همواره آئینه کوچکی در جیب خود داشتند و بعد از اینکه خود به رویت آیینه می پرداختند، با فرستادن صلوات چندین بار آئینه را به دور خود و اهل خانواده می چرخاندند.
هر چند این رسم در سالیان اخیر به دلیل توسعه رسانه های گروهی، موضوعیت خود را از دست داده اما هنوز که هنوز است بسیاری از پیرزنان و پیرمردان روستانشین به این کار مبادرت می کنند.
** استقبال از روحانی
پیش از این قبل از آغاز ماه رمضان از طرف مردم روستاهایی که روحانی نداشتند، نمایندگانی به نزد امام جمعه های شهرها فرستاده می شدند و از آنها درخواست می کردند که یک روحانی را به نمایندگی از خود به روستا بفرستند.
روحانی فرستاده شده را با سلام و صلوات به روستا می بردند و هر شب در خانه ای مهمان می شد تا ماه رمضان به پایان برسد.
** نزیه
مردم آذربایجان شرقی با خانه تکانی به استقبال ماه رمضان می روند و یکی دو روز مانده به آغاز ماه رمضان مردم روستاهای آذربایجان شرقی فطیری به نام «نزیه» درست می کنند.
نزیه یک نوع نان محلی مغزدار است که روی آن با چنگال و ته استکان نقش بندی می شود. این فطیر از شیرینی های مخصوص ماه رمضان است.
**جشن گلریزان
جشن گلریزان، فرصتی برای مهرورزی و بخشندگی و اوج بخشندگی انسان هایی است که در تنگنای زندگی دست برادران و خواهران آبرومند خود را می گیرند؛ این مراسم زیبا در آذربایجان شرقی جایگاه ویژه ای دارد که با خیران آذربایجان شرقی در آن به ویژه در ماه رمضان پیشتاز هستند.
مردم آذربایجان شرقی همیشه در امور خیریه، رتبه‌های برتر کشور را دارند و به‌عنوان الگو مطرح هستند که شهر بدون گدا، شهر بدون معتاد متجاهر که همه این عنوان ها با کمک مردم و خیران حاصل‌شده است.
در ایام ماه مبارک رمضان سنت زیبا و دیرینه گلریزان و جشن آزادی زندانیان جرائم غیرعمد برگزار می‌شود و در این راستا بسیاری از زندانیان جرائم غیرعمد به آغوش خانواده باز می‌گردند.
**شب های احیا
مراسم شب های احیا در آذربایجان شرقی از روحانیت و معنویت خاصی برخوردار است و مردم این منطقه تلاش می کنند از فیض این شب ها بی نصیب نمانند.
در آذربایجان شرقی مردان در مساجد تا به سحر به دعا و نیایش مشغولند و زنان نیز بیشتر به نوبت در خانه یکی از همسایگان جمع شده و به مراسم ویژه این شب ها می پردازند و یا همچون مردان در مساجد شب زنده داری می کنند.
**افطارلیق (افطاری دادن)
یکی از برنامه‌های خوب در بین مسلمانان روزه‌دار، افطاری دادن است که موضوع افطاری دادن به روزه داران یکی از سنت‌های اسلامی است و در همه طول تاریخ از اهمیت خاصی برخوردار بوده است.
این سنت همچنان دارای اهمیت زیادی است که برگزاری مجالس پر رونق افطاری به‌ویژه دعوت افراد مسکین، فامیل و همسایگان دور و نزدیک از نمودهای بارز احیای سنت زیبای «صله رحم» در ماه مبارک رمضان است.
افطارلیق در ترکی به معنی افطاری دادن است که در ماه رمضان فضیلت بسیاری دارد.
افطاری دادن مومنان نه تنها باعث بخشودگی گناهان بلکه پاکی و تقدس و نزدیکی دل‌های مومنان را در پی دارد و باید همه مومنان و مسلمانان از این امر خداپسندانه استقبال کنند.
از آیین‌های بسیار نیکوی مردم آذربایجان شرقی سنت ماندگار افطاری دادن در شب‌های ماه مبارک رمضان است که تقریبا در همه جای این استان وجود دارد.
در این آیین معمولا در نخستین شب‌های ماه مبارک رمضان همه برای افطار در منزل بزرگ خانواده میهمان هستند و پس از آن هر کدام از اعضای خانواده یک شب میزبان روزه داران فامیل و اقوام نزدیک می‌شوند.
** رمضان در شهر های آذربایجان شرقی
برخی مراسم، آیین ها و سنت های ماه رمضان در آذربایجان شرقی متداول است که ویژه یک منطقه و حتی یک روستا به شمار می آید.
در کتاب وفاق اجتماعی در آذربایجان شرقی نوشته «فهیمه حسین زاده» در مورد مراسم روستاهای حومه شهرستان شبستر آمده است: از جمله مراسم ویژه این منطقه در ماه رمضان این است که روز پانزدهم این ماه، جوانان درب خانه ها را می کوبند و با شعر به زبان محلی می گویند: "پانزدهم ماه رمضان میهمان شماییم". در این هنگام صاحبخانه سنجد و گردو به آن ها می دهد و برخی نیز که خسیس ترند با یک سطل آب آنها را میهمان می کنند.
ماه رمضان ماه بخشش و احسان است؛ در شب آخر رمضان خدا گناه روزه داران را می بخشد و چنان که کارگر بعد از به پایان رساندن کارش مزدش را دریافت می کند، مومنان نیز بعد از یک ماه ریاضت و مجاهدت نفس، اجر معنوی خود را دریافت می کنند.
روزه ماه رمضان و دیگر عبادات و شعایر دینی تنها فعالیتی جسمانی نیستند، بلکه حرکاتی سرچشمه گرفته از عقل و دل‌ هستند که به قالب حس در می‌آیند و با آن در می‌‏آمیزند، از همین رو هر‌گاه به دور از دخالت عقل و دل انجام گیرند، اعمالی خشک، کم رنگ و تقلیدگونه‌اند که ما را به خود مشغول می‌کنند، ولی تاثیری نمی‌گذارند.
بر ماست در این تجربه تازه و فرصتی دوباره این ماه مبارک، عقل و دل را در کنار جسم فعال کنیم، باید تفکر و تامل کنیم، عشق ورزیم و حساس باشیم و این عشق و آن تامل را در متن روزه خود جاری سازیم.
/3071/6132