چاپ

پیام آذری -
دنیای بدون صدا و موسیقی همانند آن است که آدم‌ها در سکوت مطلق باهم پاتومیم بازی می‌کنند تا بلکه بتوانند منظورشان را هرچند ناقص به یکدیگر برسانند. بدون شنیدن صدای ساز و موسیقی‎های محلی که ریشه در فرهنگ غنی ایران دارد، انگار روح همیشه خسته است و توان حرکت و رشد ندارد.
به گزارش ایسنا، منطقه آذربایجان شرقی، «موزه صدا تبریز» جایی است که می‌توانید انواع سازها و اشیاء مربوط به موسیقی را از نزدیک ببینید و گوش به صدای‌های متفاوت آن‌ها بدهید تا زندگیتان را رنگی کنند و از سیاه و سفیدی دربیاورند. این موزه خصوصی در اردیبهشت 1397 در خانه تاریخی و زیبای «امیرپرویز» واقع در خیابان تربیت راه‌‍اندازی شده است.

به محض وارد شدن از در کوچک خانه امیر پرویز، هشتی کوچکی می‎بنید که با ظرافت هرچه تمام با نمای آجری تزیین شده است و آمدنتان را به این گنجینه هنر و صدا خوش آمد می‌گویند. با طی چند قدم کوتاه، وارد حیاط بزرگ و سرسبزی می‎شوید و صدای گنجشک‎ها و پرنده‎ها بر روی درختان به گوش می‎رسد.

در اطراف این حیاط، خانه‌ای دوطبقه با نمای آجری و قاب‌بندی شده و پنجره‎های چوبی قرار دارد که هم‎چون صندوقچه‌ای رازهایی را در دل خود پنهان کرده است. از اولین در چوبی سمت راست، وارد خانه می‎شوید. در گوشه‎ای اتاق مدیریت با انواع سازها و اشیاء قدیمی دیده می‎شود که گویا بعد از آماده‎سازی آن‌ها، به طبقه بالا موزه منتقل می‎شوند و از طریق راه پله‌ به طبقه دوم و بخش اصلی موزه هدایت می‎شوید.
اشیاء این موزه با تلاش‌های سی ساله حسین ساجدی، نوازنده، پژوهشگر و مولف،‌ گردآوری شده است و نمونه‌های بی‌نظیری از سازهای ابتدایی تا پیشرفته را مقابل چشمانتان به نمایش گذاشته است که شاید دیگر تا آخر عمرتان نتوانید این همه ساز را از فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف یکجا ببینید و محو تماشایشان شوید.

اولین تالار، به نام «استاد اقبال آذر» نامگذاری شده است و در آن انواع ادوات صوتی از قبیل گرامافون‌های هندلی، گرام، ریل، اسلاید، رادیوهای لامپی و اولین و آخرین نسل تلویزیون‎های سیاه و سفید نگهداری می‏شود.

تالار بعدی تالار «استاد سلیمی» است که سازهای مضرابی مانند قوپوز، گیتار، چنگ، انواع تارهای ایرانی و آذربایجانی، سه تار، تنبور، ماندولین، بانجو و رباب به چشم می‌خورد.

در ادامه تالار بعدی یا بهتر بگویم کلاس درس بعدی، تالار «استاد بابایان» دیده می‏شود و سازهای بادی هم‌چون نی انبان، شیپور قره نی، ساکسیفون، طوبا، ترومبون، ترومپت، کرنا، ساز دهنی و دیگر سازهای بادی به نمایش گذاشته شده است.

به گفته ساجدی، مدیر موزه، در این قسمت سرنا یا زرنا هم وجود دارد که از سازهای بادی به معنای سرور و شادمانی است و اغلب در نقاط روستایی ایران استفاده می‎شود و به همراه دهل نواخته می‏شود. سرنا مخصوص عروسی است و به آن «شهنای» هم می‎گویند. در اشعار شعرای ایرانی بارها نام سرنا و زرنا آمده است.
بالابان نیز از دیگر سازهای مورد توجه این تالار است که جزو سازهای بادی محسوب می‏شود. بالابان اصطلاحی ترکی است و در فارسی به آن «نرمه نای» می‎گو‌یند و از سازهای محلی و متعلق به نواحی شمال غربی ایران است. بالابان در موسیقی نظامی و برای خبردادن در پادگان‎های نظامی نیز استفاده می‎شود.

فلوت هم در این قسمت به چشم می‎خورد. فلوت نوعی نی تکمیل شده که مخصوص اروپائیان است و در موسیقی علمی نیزجای دارد. با فلوت می‎توان به راحتی صداهای مختلف را اجرا کرد ولی چون پرده‌های مخصوص موسیقی ایرانی را ندارد، نواختن نغمه‎های ایرانی با این ساز مشکل است.
تالار بعدی به نام «تالار استاد زاون» مزین شده و در آن سازهای زهی آرشه‎ای مانند انواع ویلون و قیچک، چغانه، ویلنسل، کمانچه‎های ایرانی، آذربایجانی و لری و کنتر باس به نمایش گذاشته شده است.

در ادامه تالار استاد «فرنام» وجود دارد که به سازهای کوبه‌ای مانند تنبک، نقاره، دمام، قاوال، دهل، دف، درامز، طبل، ضرب زورخانه و دیگر سازهای کوبه‎‎ای اختصاص داده شده است.

تالار دیگر به نام استاد «بیگجه خانی» نام گذاری شده است و وسایل و آثار این هنرمند در آن نگهداری می‌شود. هم چنین تصاویری از اساتید موسیقی و اسناد مربوط به آن‎ها به نمایش گذاشته شده است.

در ویترین‎های دیگر سازهای ملل مختلف، زنگوله‌ها، سازهای کلاویه‎دار مانند آکاردیون، ارگ، بایان، قارمون، هارمونیکا، ملودیکا و زنگوله‌ها دیده می‎شود.

در قسمتی از موزه اشیاء جالبی وجود دارد؛ به عنوان مثال شاخ شانه یا دوشین، برای خبر رسانی حوادث ناگوار و ناگهانی مانند آتش گرفتن خرمن‌ها یا حمله حیوانات درنده به حیوانات اهلی یا وقوع سیل نواخته می‎شد. شاخ شانه را بعضی از درویشان همیشه به همراه داشتند و با آن‎ بوق می‌زدند.

در یکی از ویترین‌ها ساز سیمرغ هم دیده می‎شود که به عنوان ساز عرفانی در خانقاه‎ها به صدا در می‎آمد و نوبت نیاز یا دونون از دیگر سازهای متفاوت موزه است و در اولین روز ایام بارانی در فصل بهار در زمین‌های زراعتی در جمع کشاورزان برای افزایش روزی و امنیت مالی نواخته می‎شد که این کار به همراه دعا و نیایش به درگاه خداوند انجام می‎شد.

نیشو و دبدبه از سازهای قدیمی موزه است که با به صدا درآوردن آن در روزگاران گذشته در برخی مناطق ایران طولانی ترین روز سال (آخرین روز بهار) را جشن می‌گرفتند و این عمل جنبه اعتقادی در میان مردم دارد به طوریکه انسان از تاریکی‎ها رها می‎شود و به طرف نور حرکت می‎کند تا قلب انسان با نور خدا نورانی شود.

در این موزه سالنی هم برای کارهای تحقیقاتی و برگزاری کارگاه‎های آموزشی در حوزه صدا و موسیقی در نظر گرفته شده است.

هم‌چنین در موزه صدا می‌توانید به آرشیو صوتی اذان موذن‌ها، مجموعه صوتی قاریان، چاوش خوانان، سرودخوانان، آوازخوانان، شبیه خوانان، نوازندگان و آهنگسازان گوش دهید. در نزدیکی موزه صدا، خانه کلکته‌چی (صلح‌جو) و خانه حریری هم قرار دارند که پیشنهاد می‌کنیم حتما سری به این دو خانه تاریخی و زیبا بزنید.
گزارش از: پریا توفیقی
انتهای پیام