بزرگنمايي:
آذري انلاين- «بزرگ‌ترين بازار سرپوشيده جهان»، يک عنوان
بزرگ و دهان‌پرکن که پشت آن واقعيتي بزرگ‌تر وجود دارد. حقيتي تاريخي و
عظيم که سال‌هاست ديگر نه تنها متعلق به تبريز، بلکه به تمام انسان‌هاي
جهان –آنان که تاريخ را ارج مي نهند – تعلق دارد.
بازار سرپوشيده تبريز را مي‌توان به رگ
تاريخي و اقتصادي اين شهر و اين سرزمين تشبيه کرد. رگي پرخون که هميشه رنگ
زندگي را بدون هيچ مواد افزودني بر خود داشته است. کافي است تنها يک‌بار در
اين بازار گم شويد، آنجاست که حس گم‌شدن در کوچه پس کوچه‌هاي تاريخ به شما
دست خواهد داد. آنجاست که وقتي از تيمچه‌اي به تيمچه ديگر وارد مي‌شويد،
يا از کاروانسرايي به کاروانسرايي ديگر، حس مي‌کنيد همين چند لحظه پيش
گروهي تجاري از جاده ابريشم به اينجا آمده و پس از به يادگار گذاشتن
خاطراتي غني و ماندگار، تبريز را ترک کرده‌اند.
واقعيت امر همين‌هاست. همين تاريخي بودن،
همين زيبايي‌هاي محض، همين...، اما درست از زماني که پاي «زندگي امروزي» به
بازار باز شد ودستش به مغازه‌ها و آدم‌هايش رسيد، جلوه تازه‌تري از بازار
ارائه شد. جلوه‌اي پيچيده، آشفته و نامرتب.
سال‌هاست که بزرگ‌ترين بازار سرپوشيده جهان
با سيم‌هاي برق و تلفن و لوله‌هاي آب و... دست و پنجه نرم مي‌کند؛ سال‌هاست
که بزرگ‌ترين مشکلات از در و ديوار بزرگ‌ترين بازار سرپوشيده جهان بالا
مي‌روند، سال‌هاست که زمين بازار با مردم راه نمي‌آيد، سال‌هاست چهره
مغازه‌ها دور از همديگر مانده است و بسياري از مشکلات ديگر که حالا در
آستانه يک اتفاق تاريخي، «تبريز 2018»، وقتش رسيده که کمي درباره اين
مشکلات حرف بزنيم چرا که بعد از بازاريان و اهالي تبريز بيشترين آسيب را
چشم و گوش گردشگران حس مي‌کنند.
اقتصاد ايران در تيمچه‌هاي بازار تبريز
بيشترين انگشت انتقادات از سوي مردم و
کارشناسان درباره وضعيت نه‌چندان مطلوبي که بر تاسيسات و بنيه‌هاي بازار
تاريخي تبريز حاکم است، به سمت شهرداري مي‌چرخد چراکه مدام طرح‌هاي خوبي
ارائه شده اما طرح خوبي اجرا نشده است.
براي شنيدن حرف شهرداري درباره مشکلات و
کمبودهاي بازار تاريخي تبريز سراغ شهردار منطقه 8 مي‌رويم. منطقه‌اي که
هسته تاريخي شهر را در برمي‌گيرد. محبوب تيزپاز در اين‌باره مي‌گويد: قدمت بازار تبريز به دوران صفويه و قاجار برمي‌گردد و يکي از غني‌ترين بازارهاي ايران است.
وي ادامه مي‌دهد: همچنين مي‌توان به جرات
ادعا کرد بازار سرپوشيده تبريز نه‌تنها ظرفيت و پتانسيل لازم را براي به
عهده گرفتن بازار تبريز و استان دارد، بلکه مي‌تواند به‌طور مستقيمي روي
بازار ايران تاثيرگذار باشد؛ بنابراين همواره بايد توجه ما روي اين پتانسيل
جلب باشد.
شهردار منطقه 8 تبريز با اظهار تاسف از
مشکلات موجود در بازار تبريز اظهار مي‌کند: متاسفانه در اثر بي‌توجهي
بازاريان و در مواردي کم‌لطفي مسئولان در گذر زمان، اکنون اين بازار تاريخي
و ارزشمند زير زوايد بصري دفن شده است.
تاريخ دفن‌شده زير کابل‌هاي برق
وي مي‌افزايد: کابل‌هاي برق نامنظم، کولرها و
تابلوهاي ناهمسان و نامرتب، سايه‌بان‌هاي مغازه‌ها و... باعث انباشت
نازيبايي‌ها در اين بناي تاريخي و زيبا شده است که برطرف کردن آن‌ها يکي از
ضروريات است.
تيزپاز تشريح مي‌کند: در بازار سرپوشيده
تبريز قسمت پايين جداره‌هاي بازار سرپوشيده تبريز طوري اجرا شده است که
احتمال رطوبت را تا صد در صد افزايش مي‌دهد و بخاطر همين برخي مشکلات در
گذر زمان در بدنه و سقف بازار به وجود آمده است.
وي همچنين درباره برنامه‌هاي شهرداري منطقه
براي بازار تاريخي تبريز عنوان مي‌کند: قرار است آسفالت کف بازار را
برداريم و به جاي آن سنگ‌فرش‌هاي هم‌سان و يک‌نوعي جايگزين کنيم.
شهردار منطقه 8 تبريز اضافه مي‌کند: همچنين
در برنامه داريم که کابل‌هاي برق مغازه‌ها را که شکل بسيار نامرتب و
نامنظمي دارند و موجب آزار چشم مي شوند را طوري سازماندهي کنيم که ديده
نشوند.
وي در بخش ديگري از سخنان خود تاکيد مي‌کند:
براي مثال نداشتن فاضلاب و لوله‌کشي مناسب در بازار تبريز باعث مي‌شود تا
ما نتوانيم به بحث کف‌سازي و... ورود کنيم به همين خاطر است که بايد در
ابتدا به فکر حل مشکلات اساسي باشيم نه ظاهري.
بازار تبريز تنها 10درصد از نقش اقتصادي خود را بازي مي‌کند
تيزپاز تشريح مي‌کند: هماهنگي‌هاي لازم با
اداره‌هاي برق و آب و مخابرات انجام شده و اگر بين دستگاه‌هاي مربوط
هماهنگي لازم وجود داشته باشد، حل مشکلات بازار تبريز دور از دسترس نخواهد
بود.
وي اضافه مي‌کند: براي بحث کف‌سازي و...
بازار تبريز حدود 2ميلياردتومان و براي جداره‌سازي هم چيزي بالغ بر
800ميليون تومان در نظر گرفته شده است.
وي به‌عنوان جمع‌بندي سخنان خود تصريح
مي‌کند: اکنون متاسفانه بازار تبريز تنها 10درصد از نقش اقتصادي خود را
بازي مي‌کند و علت اين موضوع را مي‌توان در چيزهاي زيادي جست.
اين مقام مسئول ادامه مي‌دهد: براي مثال در
همه‌جاي دنيا بازار محل ويترين است نه انبار کالاها و اين موضوع در بازار
تبريز باعث مي‌شود زيبايي و ظرافت از بين برود.
شهردار منطقه 8 تبريز خاطرنشان مي‌کند: قصد
داشتيم با اجراي پياده‌راه خيابان جمهوري نيز در به دست آوردن نقش اساسي و
اصلي بازار سرپوشيده تبريز گامي بزرگ برداريم تا بازار در شرايط مناسب خود
قرار بگيرد.
همچنين حوالي اين موضوع با کريم ميمنت‌نژاد،
محقق و پژوهشگر تاريخي تبريز نيز گفتگويي مي‌کنيم. وي که معاون فني سازمان
زيباسازي شهردار تبريز نيز هست، مي‌گويد: يکي از موضوعات اصلي و کلي که براي رفع مشکلات بازار تبريز از
ابتدا مطرح بود، همين بحث تاسياست بود که بايد با مشاوره کارشناسان کاربلد،
مشاوره انجام مي‌شد که کابل‌هاي برق و مخابرات و... بايد کجا قرار بگيرند.
وي ادامه مي‌دهد: تا 4 يا 5سال پيش از جلسات
بررسي، در بحث مشاوره مطرح بود که در بام هر مغازه بايد جايگاهي باشد که
سيم‌هاي برق و مخابرات و... در آن جا بگيرد تا ديده نشود.
کارشناس مسائل تاريخي تبريز عنوان مي‌کند:
چندسال است اين طرح‌ها مورد مطالعه است مثلا مخابرات دارد طرح‌هاي خود را
با ضوابط ميراث فرهنگي مي‌سنجد تا هيچ‌گونه ضربه‌اي به جنبه تاريخي و
زيبايي بازار وارد نشود.
اغلب اوقات
مرمت‌هاي ناآگاهانه‌اي که انجام مي‌شود، علاوه بر اينکه هيچ گرهي را از
مشکلات باز نمي‌کند، بلکه مشکلات تازه‌اي هم به وجود مي‌آورد.وي
خاطرنشان مي‌کند: باز هم اعتقاد من اين است که موقعيت تاسياست بازار تاريخي
تبريز به دست مشاوران کاربلد انجام شود تا فاقد هرگونه پيامد منفي باشد.
ميمنت‌نژاد عنوان مي‌کند: اغلب اوقات
مرمت‌هاي ناآگاهانه‌اي که انجام مي‌شود، علاوه بر اينکه هيچ گرهي را از
مشکلات باز نمي‌کند، بلکه مشکلات تازه‌اي هم به وجود مي‌آورد.
وي در ادامه به تيمچه مظفريه که معروف‌ترين و
بهترين تيمچه بازار سرپوشيده تبريز است اشاره مي‌کند و مي‌افزايد: مظفريه
بهترين مکان مي‌تواند باشد براي حضور دسته‌جات حسيني و عزاداري در ايام
محرم و... همانطور که سال‌هاست هم عزادارن حضور مي‌يابند و هم تماشاگران.
عالمان بلاعمل
معاون فني و اجرايي سازمان زيباسازي شهرداري
تبريز ادامه مي‌دهد: در طرح اوليه مرمت اين تيمچه قرار بود که کناره‌ها به
شکل دو طبقه ساخته شوند تا تماشاگران نيز بتوانند عزاداري را ببينند اما
به دليل اينکه برخي از بازاريان نتوانستند چنين چيزي را قبول کنند چنين
اتفاق خوبي نيفتاد.
ميمنت‌نژاد در پايان تاکيد مي‌کند: مرمت و
همچنين ساماندهي تاسيسات و... بازار تبريز قطعا کار حساسي بوده و نيازمند
طرح‌هاي درست و مشاوران کاربلد است تا هيچ‌گونه آسيبي به زيبايي و جلوه
تاريخي بازار وارد نشود و همچنين هيچ تغيير خاصي رخ ندهد که منجر به از بين
رفتن فضاي سنتي بازار شود به همين جهت مسئولان بايد با جديت و دقت فراوان
به اين موضوع ورد پيدا کنند.
بازار تبريز اگر بزرگ‌ترين پتانسيل تبريز
براي حضور در عرصه گردشگري نباشد، بي‌شک جزو بزرگ‌ترين‌هاست و همين دليل
کافي است تا ما بيش از پيش به اوضاع وخيم بازار رسيدگي کنيم.
برخي مشکلات اعم از بسته بودن مغازه‌هاي
تيمچه‌هاي اصلي در بعد از ظهرها و روزهاي تعطيل، يا نبود مکان استراحت و
غذاخوري و سرويس بهداشتي و... براي مسافران به خودي خود کمبودهاي بزرگي
هستند اما ديگر اينکه حتي ما داشته‌هايمان را زير خرواري از سيم‌ها و
لوله‌ها دفن کنيم و زوايد بصري به وجود بياوريم، درد ديگري و بزرگ‌تري است.
و اينکه اگر روزي در يکي از تيمچه‌هاي بازار
آتش‌سوزي رخ بدهد، هيچ راه استانداردي براي خاموش‌کردن و اطفا حريق به چشم
نمي‌خورد. همه اين‌ها نگراني‌هايي هستند که بايد قبل از اينکه تبريز به
عنوان پايتخت گردشگري جهان اسلام انتخاب شود، حل مي‌شدند نه اينکه امروز که
روزشمار تبريز 2018 آغاز شده، تازه طرح‌هاي خلاقانه ارائه شود.
به عقيده مسئولان شهرداري مي‌توان کارهاي
زيادي براي بازار تاريخي تبريز انجام داد، کارهايي که بتوانند يک گردشگر را
از آن‌سوي دنيا به تبريز بکشانند اما مسئله اينجاست که مسئولان چقدر به
اين جمله که «فرصت‌ها مثل ابرها در گذرند»، اعتقاد دارند؟