بزرگنمايي:

پیام آذری - به نام خداوند جان و خرد
کمی مهربان باشیم:
کمی مهربان باشیم؛ تا مصداق این بیت شعر گردیم:
نام نیک رفتگان ضایع مکن تا بماند نام نیکت پایدار
سعدی(درود خدا بر اوباد)
به گزارش جام جم آنلاین از گرگان استاد ایرانفر در ادامه گفتند ما نتوانستیم زحمات او را پاس بداریم و شان و جایگاه علمی و فرهنگی او را حفظ کنیم و خواستار توجه مسئولان فرهنگی استان شدند و در پایان صحبتش بنا گردید ایشان به یاری چند نیک اندیش دیگر عضو انجمن حافظ خوانی با روی هم گذاشتن مقداری پول، سنگ مزاری شایسته ای برای قبر دکتر حسینعلی هروی تهیه و بر مزارش نصب نمایند.
این سخنان که نگارنده را وادار نمود که به قبرستان امامزاده عبدالله رفته و قبر دکتر حسینعلی هروی را زیارت نماید و به بررسی زندگی و آثار او بپردازد، آنچه در زیر گزارش می شود، مروری بر زندگی و آثار دکتر«حسین علی هروی» این اندیشمند راستین گرگانی است. نگارنده امیدوار است که توانسته باشد به شایستگی ایشان را به دوستدارانش و علاقمندان ادب و فرهنگ ایران و به ویژه حضرت حاغظ بشناساند، و پیشنهاداتی که ارائه نموده توسط مسئولان امر جامه ی عمل پوشانده شود، تا شاید بتوانیم خدمتی کوچک به مردی بزرگ کرده باشیم.
سرمایه های راستین یک ملت، نه ذخائر فسیلی و زیرزمینی، نه کانی های ارزشمند، نه فلزات گرانبها، و نه اندوخته های پولی آنان است؛ بلکه سرمایه های راستین یک ملت، مردان و زنانی است که بی چشمداشت، عمر گرامی خود را در را پیشرفت دانش، فرهنگ و ادب گذراندند، تا دستاورد تلاش و کوشش صادقانه ی آنان چراغی باشد فروزان در راه تکامل تاریخ و تمدن کشور و تعالی همنوعانشان.
آنان در تنهایی، گمنامی و گاه تهیدستی و بی انتظار پاداش تلاش نمودند، و در زنده بودن خود و یا پس از مرگشان برای مجاهدت بی دریغ خود، توجه و تحسینی را از ما خواستار نبودند و نشدند. اما این ما هستیم که از یک سوی وظیفه ی انسانی داریم که تلاش و دستاوردشان که برای ما، فرّ و شکوه، پیشرفت و والایی و غرور ملی به دنبال داشته، ارج نهیم و ایشان را از گمنامی و تنهایی و سکوت رنج دهنده شان برهانیم و بخواهیم که غبار فراموشی و بی مهری خودمان ر ا از نام یادشان پاک کنیم، تا نامشان برای همیشه بلند مرتبه و یادشان پرآوازه و دستاورد یک عمر مجاهده ی آنها کاراتر گردد.
سرزمین گرگانزمین با پیشینه فرهنگی و تاریخی درخشان خود و لطف خدادادی تاکنون توانسته است اندیشمندان و دانشمندان بسیاری را بپروراند. بزرگانی که در روزگاران گذشته و نیز دوره معاصر به مانند ستارگان پر فروغی در گلستان فلسفه، علم و ادب، فرهنگ وتاریخ درخشیده اند، در این زمینه می‌توان به شخصیتهایی همچون «سیدابوالقاسم میرفندرسکی، خلیل فلسفی، مختومقلی فراغی، مسیح‌الله ذبیحی، فخرالدین اسعد گرگانی، میرداماد و دیگران اشاره کرد.
یکی از این شخصیت های فرهیخته عرصه ی دانش و ادب حسینعلی هروی گرگانی- نویسنده، مترجم، حافظ پژوه و شارح بزرگ معاصر استاد دانشگاه است.
حسینعلی هروی در سال1297ه.خ پا به عرصه هستی نهاد. وی فرزند میرزا احمد خان معروف به بابا که در محله سرپیر گرگان زندگی می‌کرد،بود پدربزرگ وی حبیب الله خان سررشته دار، عضو محکمه حقوق استرآباد و جد اعلایش، حاج شیخ عبدالصمد خان مقصودلو موقرالملک، همگی از چهره های سرشناس گرگان بودند. تحصیلات ابتدایی و دوره اول متوسطه را درگرگان به پایان برد و به دلیل دایر نبودن کلاسهای دوره دوم متوسطه، برای ادامه تحصیلات به دانشسرای مقدماتی تهران رفت. وی از دانشسرای مقدماتی با کسب رتبه اول به دانشسرای عالی وارد و درجه لیسانس یا کارشناسی را در رشته زبان های خارجی کسب کرد. هروی در سال 1324به عنوان دبیر زبان فرانسه در آموزش و پرورش شهرستان گرگان مشغول به کار شد که پس از چند سال دبیری، کارمندی بانک و ریاست فرهنگ در برخی نقاط از جمله شهرستان گناباد و استان خراسان برای ادامه تحصیلات به فرانسه رفت. وی در دوره دکترای مدرسه عالی "السنه شرقی" دانشگاه پاریس نام نویسی کرد و موفق به اخذ درجه دکترا در رشته فرهنگ و تمدن اسلامی شد. پایان نامه دکتر حسین علی هروی نیز ترجمه خسرونامه یا گل و هرمز عطار بود که آن را به زبان فرانسه برگرداند.
در مورد بخشی از زندگی دکتر هروی، محمد ایران‌فر در مقاله‌ای می‌گوید: هروی در سالهای 1329تا 1344رییس دفتر استاد بدیع الزمان فروزانفر و سپس دبیر دانشکده معقول و منقول (الهیات) بوده است. دکتر هروی همچنین در دهه پنجاه با سیدابوالقاسم انجوی شیرازی، نعمت الله قاضی (شکیب)، دکتر شاه حسینی و چند نفر دیگر در بخش ادبی رادیو ایران همکاری داشت. وی در سال 1348از سوی هیات منتخب دانشگاه تهران که شامل دکتر منوچهر ستوده، دکتر ابوالقاسم اجتهادی و دکتر حسین گوئیلی بودند به مقام استادیاری دانشگاه مفتخر شد. همکاری با بخش ادبی رادیو ایران ، ترجمه فصولی از کتاب آناکارنینا از لئون تولستوی و ترجمه خوش زیستن در زندگی زناشویی تالیف آندره موروا ، داستایفسکی به روایت هانری تروآیا ، جلدیازدهم تاریخ بزرگ جهان و زندگی نامه پوشکین اثر هانری تروایا از دیگر فعالیتهای حسین علی هروی بوده‌است.
ترجمه کتاب «فرهنگ البسه مسلمانان» تالیف رینجرت دزی از آثار برجسته دکتر هروی است. این کتاب در نوع خود ماخذی نسبتا جامع بوده و در آن توضیح و شناخت انواع پوشش‌ها و جامه‌های مسلمانان از صدر اسلام تا قرن نوزدهم میلادی (سیزدهم هجری قمری) بیان شده است. کتاب فرهنگ البسه مسلمانان، در رشته ترجمه ادبی، برنده جایزه سلطنتی 1345 گردید. در این زمینه شادروان مجتبی مینوی در مقدمه این کتاب نوشته است: زحمت بسیاری که اقای هروی در ترجمه این کتاب و مفهوم کردن آن برای خوانندگان کشیده‌اند قابل توصیف نیست. همچنین مقالات نوشته شده با عنوان بی‌سوادی در جهان، اسلام در جهان امروز، هنر اسلامی و مجموعه مقالاتی در مورد حافظ از دیگر آثار این نویسنده و مترجم است. مهمترین و ماندگارترین اثر و بزرگترین عامل حسن شهرت دکتر هروی کتاب چهار جلدی «شرح غزلهای حافظ» است که پس از سالها تحقیق که با مقدمه‌ای مبسوط به همت دکتر زهرا شادمان در سال هزار و سیصدو شصت و هفت منتشر شده است. کتاب ارزشمندی که هنوز جایگاه رفیعی در عرصه پژوهشهای حافظ شناسی دارد.بهاء‌الدین خرمشاهی حافظ پژوه نامدار معاصر دراین زمینه می‌گوید: من خود شرح غزل‌های حافظ را ارج می‌گزارم و آن را از بسیاری از شروح سودمندتر می دانم.
هروی با انتشار مقالات متعدد در نشریات معتبر به نقد کتب منتشره درخصوص دیوان خواجه حافظ می پرداخت امری که او را به چهره ای خاص در این زمینه مبدل کرده بود، مقالاتی که گهگاه رویه ای تند و طعنه آمیز به خود می گرفت و زمینه بروز مباحثات مختلف را فراهم می نمود، در بهار 1353 مقاله ای باعنوان «نقدی بر حافظ مسعود فرزاد» به طبع رسانید و سبب شد تا فرزاد نیز مقاله ای بی محابا در همان نشریه بنگارد. از دیگر مقالات انتقادی ایشان می توان به نقد دیوان حافظ، تصحیح ابوالقاسم انجوی شیرازی یا « سخنی از تصحیح جدید دیوان حافظ» در معرفی دیوان حافظ، تصحیح دکتر خانلری اشاره کرد. مباحثات وی اساتید دیگری چون دکتر اسلامی ندوشن، فتح الله مجتبایی و ایرج افشار را نیز مورد عنایت قرار داده است، روند این رویدادها موجب گردیده بود تا خود نیز به لحن مزاح در مقاله «چرا نه در کنار هم؟»( کیهان فرهنگی اسفند 1367) چنین بنگارد:« در کنگره حافظ شیراز مصاحبت استادى از دانشگاه اصفهان نصیبم شد.خوش سخن و لطیفه پرداز.روزى از من پرسید شرح حافظ شما چند جلد شده، گفتم چهار جلد.به همان لهجه ظریف اصفهانى گفت بگویید هشت جلد، چون با سابقه‏اى که من به مشاجرات قلمى شما در باب حافظ دارم باید منتظر نقد و نظرهاى بسیار باشید.»، سلسله مقالات وی در کتابی با عنوان «مقالات حافظ، دکتر حسینعلی هروی» توسط عنایت الله مجیدی به طبع رسیده است.
دکتر حسین علی هروی بر اثر ابتلا به بیماری ریوی در ششم اردیبهشت ماه سال 1372در تهران درگذشت و بنا به وصیت خود به دلیل تعلق خاطر در دیار سرسبز و تاریخی اش- گرگان- به خاک سپرده شد، تا با خدمات فرهنگی و ادبی بسیار که به جامعه ایران ارایه داد نامش برای همیشه به یادگار بماند.
شرف الدین خراسانی، شعر«ظلم مرگ» را در رثای او سروده که برخی ابیات آن از این قرار است:« دردا که مرگ یاران ما را ز هم جدا کرد / بر رفتگان ستم کرد بر ماندگان جفا کرد / دردا مگر ندانست در بند مهر اوئیم / آن رفته ای که ما را زود اینچنین رها کرد / آن رفته ای که عمری با حافظ آشنا بود / خلقی به او ثنا گفت، حافظ به او دعا کرد / چون زنده بودن او درد گران او گشت / او درد زندگی را با مرگ خود دوا کرد.»
با توجه به شخصیت ادبی- فرهنگی ارزشمند دکتر حسین علی هروی و در راستای گرامیداشت چهره های علمی،دینی و سیاسی و نیز الگو سازی آنان برای نسل امروز، چند پیشنهاد می شود امید می رود،که عملی شوند:
1-در تقویم استان، نام ابشان به عنوان یک چهره ماندگار(دینی،عرفانی و سیاسی) ثبت شود. و برنامه های پیش بینی شده را در همین روز انجام بدهند.
2-هرساله در روز در گذشتش،برنامه هایی برای گرامیداشت یاد و نامش برگزار شود.یکی از این برنامه ها می تواند با همکاری شهرستان سبزوار و باعنوان همایش شناخت اندیشه و خدمات دکتر حسین علی هروی برگزار شود.
3-قبر او را به نحو شایسته ایی بازسازی شود. و تصویری مناسب از ایشان بر قبر اوقراربدهند.( گمان می رود این کار ارزشمند توسط اعضای انجمن حافظ خوانی کانون جهاندیدگان گرگان در شرف انجام است) و اگر مقدور شد یادمانی نیز برای آرامگاه او ساخته شود.
5-نام دکتر حسین علی هروی را بر روی یکی از خیابان های شهرگرگان بگذارند.
6-تمهیداتی اندیشیده شود تا آثار فاخر این حافظ شناس بزرگ باز نشر شود و نیز در حد مقدوراتی مستندی از زندگی ایشان
ای که دستت می‌رسد کاری بکن پیش از آن کز تو نیاید هیچ کار
یارب الهامش به نیکویی بده وز بقای عمر برخوردار دار
سعدی(درود خدا بر اوباد)
علیرضا حصارنوی-باستان شناس و کارشناس ارشد فرهنگ و زبان های باستانی