بزرگنمايي:

آذری آنلاین - تبریز -کسب درآمد از طریق فضای مجازی، بار حقوقی مطالب در دنیای مجازی، مخاطب‌شناسی و چگونگی جلب اعتماد مردم و... موضوعاتی بودند که در میزگرد مهر با فعالان فضای مجازی مورد بحث قرار گرفتند.

خبرگزاری مهر ، گروه استان‌ها – بهنام عبداللهی: این‌روزها فضای مجازی، هم‌معنا با فضای مجازی که سال‌ها پیش بود نیست.
این‌روزها خیلی‌ از افراد صبح زود که بیدار می‌شوند، بدون اینکه دست و صورت‌شان را بشویند، بدون اینکه لباس‌شان را عوض کنند و مسافتی را طی کنند، تنها با وسیله‌ای به نام تلفن هوشمند که همه دارند، کارشان را آغاز می‌کنند.
این دسته از افراد زیاد در جامعه به رسمیت شناخته نمی‌شوند؛ از خانواده‌شان که آن‌ها را شاغل نمی‌دانند بگیرید، تا مسئولانی که فعالان فضای مجازی را به عنوان خبرنگار، رابط خبری، فعال اجتماعی، هنری و هر عنوان دیگری نمی‌شناسند.
مدیران و فعالان فضای مجازی از لحاظ شغلی تضمین نیستند و حتی بیمه هم ندارند اما هم از جیب‌شان هزینه می‌گذارند و هم از عمرشان، البته در قبال فعالیت‌شان درآمدی هم کسب می‌کنند اما حالا دیگر نمی‌دانند تا کی می‌توانند به فعالیت‌شان ادامه بدهند.
بحث فیلترینگ تلگرام، باعث نگرانی بسیاری از فعالان فضای مجازی شده است، زیرا به گفته خودشان، جمع کردن چندهزار نفر در یک کانال، به راحتی و بدون هزینه انجام نشده است که حالا به‌ یک‌باره از بین برود و بخواهند دوباره از صفر شروع کنند.
رامین شیرزاد، آرمین میرزایی، پیمان سبزیچی، اسماعیل جعفری و پویا خوش‌پیمان فعالان فضای مجازی و گردانندگان کانال‌های پرمخاطب هستند که با حضور در دفتر خبرگزاری مهر در تبریز، راجع به فعالیت‌شان در این فضا صحبت کردند و ما نتایج بحث‌ها را در قالب دو گزارش برایتان منتشر می‌کنیم.
اینکه فعالان موفق در فضای مجازی چگونه کارشان را شروع کردند و حالا از طریق پیام‌رسانی چون تلگرام درآمد کسب می‌کنند، اینکه درآمدشان چقدر است، اینکه اوضاع مطالب منتشرشده در فضاهای مجازی چگونه است و... همه موضوعاتی هستند که در بخش اول گزارش میزگرد می‌خوانید.

*در ابتدا دوست داریم توضیحاتی از فعالیت‌های خودتان در فضای مجازی بشنویم.
رامین شیرزاد: وقتی می‌گوییم فعالیت در فضای مجازی، منظورمان فقط تلگرام نیست. من 12سال است که در فضای وب فعالیت می‌کنم. در ابتدا وب‌سایتی داشتم که بیش‌تر با هدف درآمدزایی آن را ایجاد کرده بودم. سال 94 که تلگرام همه‌گیر شد، یک کانال اقتصادی باز کردم و تا فروردین 95 با آن مشغول بودم.
فضای مجازی دنیای گسترده‌ای است و می‌توان به طرق مختلف از آن درآمدزایی کرد. به خاطر علاقه‌ای که به تبریز داشتم با تعدادی از دوستان اقدام به ایجاد کانالی درباره تبریز کردیم که در ابتدا هدف‌مان صرفا وقت‌گذرانی بود اما بعد از مدتی موضوع را کاملا جدی گرفتیم.
اینکه یک کانال، موفق باشد و مخاطبان زیادی را بتواند جذب کند، به چند عامل بستگی دارد که مهم‌ترینش داشتن حامی است. یعنی کانال‌های دیگر هم از تو حمایت کنند و بتوانید با هم بالا بروید اما متاسفانه در تبریز چنین فضایی حاکم نیست.
بعدها هزینه گذاشتیم و مشکلات مردم را شاید بیش‌تر از رسانه‌های رسمی منعکس کردیم و در جریان چند رویداد مهم صادقانه اخبار را منتشر کردیم، باعث شد بتوانیم مخاطبان زیادی به خود جلب کنیم.
آرمین میرزایی: من از کودکی علاقه زیادی به موضوع هواشناسی داشتم. از سال 85 فعالیتم را در فضای مجازی شروع کردم و از سال 90 نیز موضوع هواشناسی و پیش‌بینی و اخبار هواشناسی را در یک وب‌سایت آغاز کردم. از اواخر سال 94 هم این موضوع را در تلگرام پیش‌ بردم و خوشبختانه با اقبال گسترده مردم مواجه شد.
پیمان سبزیچی: من از سال 80، آن زمان که پیام‌رسان‌های گروهی مثل یاهو رایج بودند، در فضای مجازی فعالیت دارم. از آن زمان بالاخره دنبال فضاهایی بودیم که تعداد بیش‌تری از مردم در آن جمع شوند؛ تا اینکه تلگرام آمد و سپس گروه‌ها رواج پیدا کردند و بعد هم کانال‌ها. بیش‌تر فعالیت‌مان در کانالی که ایجاد کردیم در حوزه اطلاع‌رسانی اخبار تبریز و استان بوده است.
در تبریز متاسفانه رسانه‌ رسمی خوبی نداریم که با مردم ارتباط خوبی داشته باشد؛ روزنامه‌های معدودمان بیش‌تر آگهی‌نامه هستند و با سلایق شخصی پیش می‌روند، اما تلگرام برای ما تنها فضایی شد که توانستیم با مردم ارتباط خوبی داشته باشیم و با آن‌ها صادقانه برخورد کنیم.
اسماعیل جعفری: فضای مجازی برای من صرفا جنبه اقتصادی دارد چون تحصیلاتم هم در حوزه ارتباطات است، بیش‌تر دوست دارم از این طریق درآمدی کسب کنم. اگر در یک فعالیت اجتماعی بحث اقتصادی نباشد، تداوم آن فعالیت ممکن نخواهد بود.
ما در ابتدای فعالیت‌ رسانه‌ای‌مان مجوز پایگاه‌ خبری و مجله و روزنامه گرفتیم اما وقتی دیدیم مردم فقط در فضای مجازی و مخصوصا در تلگرام حضور فعالی دارند، ما هم فعالیت‌مان را در این فضا آغاز کردیم.

*شاید بحث درآمد، مهم‌ترین و شیرین‌ترین بحث برای فعالان فضای مجازی باشد. آنطور هم که می‌بینیم، بازار تبلیغات مجازی روزبه‌روز گرم‌تر می‌شود. کمی برایمان از درآمدهایتان بگویید.
شیرزاد: من اکنون صاحب کانال نیستم و تنها وظیفه گرداندن و تولید مطالب یک کانال پرمخاطب را بر عهده دارم. هم از تولید محتوا و هم بخاطر هر پستی که منتشر می‌کنم، مبلغی دریافت می‌کنم. مشاور تبلیغاتی چند شرکت هم هستم و از این طریق هم درآمدی کسب می‌کنم.
واقعیت این است که برای کسب درآمد از فضای مجازی راه‌های متعددی وجود دارد؛ من زمانی هم در وب‌سایتی نرم‌افزار می‌فروختم. در کل بستگی دارد که در کدام شاخه فضای مجازی فعالیت کنید و متناسب با آن درآمدی کسب می‌کنید حتما.
شاید ماهانه به صورت میانگین 2 یا 3 میلیون تومان درآمد دارم؛ خیلی‌ها هزینه‌های زیادی هم می‌کنند اما چون بلد نیستند، نمی‌توانند درآمد کسب کنند درحالی که من الان در دنیای واقعی شغلی ندارم و از طریق فضای مجازی زندگی‌ام را می‌گذرانم.
میرزایی: کانال من الان 64هزار نفر عضو دارد و آنطور که دوستان تخمین می‌زنند، حدودا 55میلیون تومان ارزش مالی دارد. واقعیت این است که درآمد فضای مجازی خوب است اما اینکه فکر کنید اعضا زیاد خود به خود جذب می‌شوند اشتباه است.
اینکه یک کانال خودش را بالا بکشد و بتواند اعضا زیادی جذب کند کار سختی است و مستلزم هزینه‌های بسیار است. یعنی طوری است که شاید ظاهرا درآمد ما بالا باشد اما آنقدر هزینه‌هایمان بالا بوده که نتوانستیم برای خودمان پولی ذخیره کنیم.
من هم مثل دوستان دیگر بیش‌تر درآمدم را از طریق تبلیغات به دست می‌آورم. یک سری شرکت‌های رسمی و یک‌سری کارخانجات و مغازه‌ها تبلیغات‌شان را به ما می‌سپارند و ما هم بخاطر هر مدت‌زمانی که برای انتشار پست تبلیغاتی‌شان در نظر می‌گیریم تعرفه‌هایی داریم.

سبزیچی: ببینید فضای مجازی فقط تلگرام نیست؛ اکنون روش‌های قدیمی تبلیغات منسوخ شده و همه سعی می‌کنند از طریق فضاهای مختلف مجازی محصول یا هر چیزی که دوست دارند را تبلیغ کنند.
این را هم باید در نظر گرفت که ما هرچند از طریق فضای مجازی درآمد کسب می‌کنیم اما بابت این درآمد اولا وقت‌مان را می‌گذاریم یعنی بعضا تا ساعت 4صبح بیدار می‌مانیم تا در مورد یک موضوع اطلاع‌رسانی درستی داشته باشیم. همچنین نمی‌توان بحث‌ هزینه‌هایی که برای ارتقا کانال صرف می‌کنیم را نادیده گرفت.
واقعیت این است که مردم عادی وقتی یک کانال را چک می‌کنند، شاید تنها چند خبر ساده و چندخطی ببینند درحالی که ما برای تاییدیه آن خبر، از 10 منبع موثق اطلاعات می‌گیریم چون ما در قبال مطلبی که منتشر می‌کنیم مسئول هستیم و حتما مطالب نادرست برایمان از لحاظ حقوقی تاوان‌هایی به همراه دارند.
درکل درآمدش خوب است و مقرون به صرفه، به شرطی که یک فرد یا یک گروه هزینه و وقت بگذارند.
جعفری: ما درآمدی را که از طریق فضای مجازی به دست می‌آوریم بین همدیگر تقسیم می‌کنیم؛ مثلا دو دانشجو مقطع دکتری با من همکاری می‌کنند، دفتر داریم، اینترنت هست و... که همه‌شان مستلزم هزینه هستند. مسئله این است که ما وقت و جانمان را در این راه می‌گذاریم و گاهی درآمدمان کمتر از هزینه‌هایمان درمی‌آید اما بعدها اگر چشمان‌مان دچار آسیب شدند هیچ بیمه‌ای نداریم.
*لابه‌لای سخنان، به موضوع خوبی اشاره شد: بار حقوقی مطالب در فضای مجازی. چقدر مدیران کانال‌های تلگرامی از این موضوع خبر دارند و چقدر در فعالیت‌هایشان آن را در نظر می‌گیرند؟
پویا خوش‌پیمان: چه کانال‌های تلگرامی رسمی و چه کانال‌های غیررسمی، در ابتدا به الفبای خبرنویسی آشنا نیستند؛ و وقتی زیاد به جزئیات کار رسانه‌ای و خبری وارد نیستند دست به انتشار مطالبی می‌زنند که شاید از بار حقوقی و معنوی آن‌ها بی‌خبر باشند.
لازم است پلیس فتا طی نشست‌های دوره‌ای بار حقوقی و مسئولیت مطالب را برای فعالان فضای مجازی تشریح کند تا از جرائم این حوزه جلوگیری شود. همچنین برگزاری کلاس‌های خبرنویسی با تدریس اساتید مجرب برای فعالان فضای مجازی می‌تواند بسیار کارساز باشد.

*اوضاع کپی رایت در فضای مجازی چگونه است؟
خوش‌پیمان: ما در بحث خبرنویسی، بازتولید خبر و دروازه‌بانی خبر هم داریم اما فعالان فضای مجازی به این موضوعات اشرافیت ندارند و وقتی یک منبع یا یک کانال رسمی‌تر یک مطلب را منتشر می‌کند، تمام کانال‌ها به صورت زنجیره‌ای و پشت سرهم همان مطلب را بدون کوچک‌ترین تغییری منتشر می‌کنند.
جعفری: دلیل این موضوع بخاطر این است که آموزشی در این زمینه برای فعالان فضای صورت نگرفته است.
*بنظر شما چرا مردم در مقایسه با منابع رسمی خبری، به کانال‌های غیررسمی اقبال بیش‌تری نشان می‌دهند؟
سبزیچی: اعتماد مردم به ما بیش‌تر است. چون خبرگزاری‌های رسمی تنها خبرهای روتین و روزمره را پوشش می‌دهند و با حاشیه‌های هیچ رویدادی سر و کار ندارند درحالی که ضائقه مردم این‌روزها بیش‌تر به سوی حاشیه‌هاست.
میرزایی: واقعا جای تامل است که چرا تنها 3هزار نفر در کانال رسمی اداره کل هواشناسی عضو هستند اما نزدیک به 70هزار نفر در کانال من با همان موضوع هواشناسی.
*منظورتان این است که چون ذائقه مردم به سمت مطالب زرد گرایش پیدا کرده است، فعالان فضای مجازی هم باید به مطالب زرد بیش‌تر بپردازند؟
سبزیچی: مسئله این است که ما باید مخاطب‌مان را خوب بشناسیم. واقعیت این است که وقتی ما اطلاع‌رسانی را محور مطالب‌مان قرار دادیم با کاهش اعضا مواجه شدیم چراکه اطلاع‌رسانی امر بسیار مهمی است و باید روز به روز علم‌مان را در این زمینه ارتقا دهیم وگرنه اگر با یک‌سری آموزش‌های قدیمی پیش‌ برویم عملا" مخاطبان‌مان را از دست می‌دهیم.
جعفری: من موافق این نیستم که ما هم بخاطر ذائقه مردم به زردنگاری روی بیاوریم. موضوع اصلی این است که برخی از مردم واقعا نمی‌دانند در فضای مجازی چه می‌خوانند و چه می‌خواهند زیرا به اندازه کافی سواد رسانه‌ای ندارند. مخاطبان‌ ما باید آگاه باشند و تا زمانی که آگاهی را به دست نیاورند، ما نمی‌توانیم جوابی از تلاش‌هایمان بگیریم.
بخش دوم گزارش این میزگرد به زودی منتشر خواهد شد.