بزرگنمايي:

پیام آذری - تبریز – تالاب‌های بسیار زیبایی در استان آذربایجان شرقی وجود دارد که پیشنهاد می‌کنیم دیدن مناظر فوق العاده آنها را از دست ندهید و با آنها عکس یادگاری بگیرید.

خبرگزاری مهر ، گروه استان‌ها - بیت اله احمدی؛ تالاب‌ها به دلیل حضور پرندگان آبزی و ارتباط اکولوژیک آنها با اقصی نقاط جهان در مقایسه با سایر اکوسیستم‌های آبی و خاکی از اهمیت زیستی بالایی برخوردار هستند و در این بین تالاب‌های آذربایجان شرقی به دلیل واقع شدن در مسیر مهاجرت شمال به جنوب پرندگان به ویژه پرندگان ساکن سیبری، نخستین ایستگاه برای پرندگان آبزی در کشور بوده و از این رو، حامل منبع غنی از تنوع جانوری هستند.
تالاب‌های آذربایجان شرقی به عنوان حلقه رابط زیستی بین شمال و جنوب، زیستگاه انواع نادری از پرندگان جهانی به شمار می‌رود که به عقیده کارشناسان محیط زیست، ارزش گذاری مادی آنها غیرممکن است.
پیشنهاد می‌کنیم در فصول بهار و تابستان تالاب‌های استان آذربایجان شرقی را از نزدیک ببینید و با مناظر زیبای آن عکس یادگاری بگیرید.

تنها تالاب عضو کنوانسیون بین المللی در آذربایجان شرقی
تالاب « قوری گل» آذربایجان شرقی به عنوان یکی از تالاب‌های بین المللی حفاظت شده ایران به ثبت رسیده در کنوانسیون رامسر است و جزو منابع محیط زیستی بسیار مهم در این استان و در منطقه شمال غربی کشور به شمار می‌شود.
مناظر زیبا، مراتع و مزارع سرسبز به همراه هوای خنک و مطبوع کنار دریاچه در ماه‌های گرم سال همانند بهار و تابستان، این مکان را به یکی از آشناترین و پرجاذبه‌ترین مکان‌های تفریحی مردم تبریز و دیگر نقاط این استان کرده اما از سال 1373 شکار در محدوده این تالاب ممنوع اعلام شده است.
کشور ایران، هر سال میزبان بسیاری از پرندگان مهاجر در دنیاست که در فصل‌های سرد سال به سمت مناطق گرم‌تر کوچ می‌کنند، این پرندگان در طول مسیر خود، تالاب‌های ایران را برای توقف و استراحت‌های بین راهی انتخاب می‌کنند؛ یکی از این تالاب‌ها که برای این دسته‌های ورودی پرندگان مهاجر به ایران، از اهمیت بسیاری برخوردار بوده، تالاب قوریگل آذربایجان شرقی است.
متأسفانه به دلیل گسترش شهرنشینی و از بین رفتن مراتع و دسترسی‌های طبیعی در اطراف این تالاب، بسیاری از پستانداران و حیوانات را دیگر در اینجا نخواهید دید، در گذشته حیوانات کمیاب و گونه‌های نادری همانند قوچ و میش ارمنی تا این تالاب می‌آمدند و می‌توانستید آنها را از نزدیک مشاهده کنید. اکنون دیگر از این گونه نادر جهانی در ایران و در نزدیکی این تالاب خبری نیست، چرا که مسیر دسترسی و کوچ این حیوان تا تالاب قوریگل نابود شده و از بین رفته است.
خوشبختانه به جز این گونه می‌توانید موجودات دیگری در اطراف این تالاب ببینید، از حیوانات و پستاندارانی که در این محیط طبیعی تالاب یا نزدیکی آن زندگی می‌کنند می‌توان به جربیل ایرانی که نوعی پستاندار کوچک است، موش کشتزار، موش مغان، گرگ، روباه و سمور سنگی اشاره کرد.
شاید وجود هر کدام از این حیوانات دلیلی برای عکاسان و فیلمسازان مستند حیات وحش کشورمان باشد که مدت‌ها در این منطقه در کمین شکار لحظه‌های زندگی این موجودات در اطراف تالاب قوریگل آذربایجان شرقی بنشینند.
همچنین بسیاری از پرندگانی که در این تالاب زندگی می‌کنند، در زمره پرندگان و حیوانات در خطر انقراض قرار دارند، از جمله این پرنده‌های زیبا می‌توان اردک سر سفید، اردک مرمری و اردک بلوطی را نام برد. اردک سر سفید منقاری آبی رنگ و سری سفید دارد، به راحتی در میان اردک‌ها قابل تشخیص است؛ اردک مرمری پرهایی به رنگ و طرح سنگ‌های مرمر سفید رگه دار دارد. اردک بلوطی نیز سر و گردنی به رنگ قرمز و پرهایی به رنگ قهوه‌ای بلوطی دارد.
تهیه شناسنامه تالابی آذربایجان شرقی
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار مهر ، ابراز داشت: اقداماتی که در اداره کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی درباره تالاب‌های مهم این استان صورت گرفته اقدامات خوبی در چند سال اخیر است، از جمله آنها تدوین مدیریت جامع تالابی در تالاب قره قشلاق و قوری گل است، انجام مطالعات تعیین نیاز آبی این تالاب‌ها یکی از مهم‌ترین کارهایی بود که در چند سال اخیر انجام و شناسنامه تالابی استان تهیه شده است.
حمید قاسمی افزود: مطالعات پوشش گیاهی و جانوری بیشتر تالاب‌های استان آذربایجان شرقی انجام شده و تعیین حد و مرز تالابی استان اقدام شده و در نهایت لایروبی کانال‌های منتهی به تالاب‌ها انجام شده است.
وی تاکید کرد: برای بالابردن حفاظت تالاب‌ها دوربین‌های هوشمند در تالاب قوری گل مستقر شده و همچنین در برخی از تالاب‌ها فنس کشی برای جلوگیری از تخریب زیست گاه‌های پرندگان محلی صورت گرفته است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی با بیان اینکه مساحت تالاب‌های استان که در سایت رامسر ثبت شده 250 هزار هکتار است، اذعان داشت: مساحت دیگر تالاب‌های استان حدود 3 هزار هکتار است که برخی از این تالاب‌ها دارای آب شیرین و برخی نیز آب شور هستند.
قاسمی افزود: بیش از 92 نوع گونه زیستی گیاهی و جانوری در تالاب قوری گول استان مشاهده شده و حدود 150 گونه نیز در تالاب دریاچه ارومیه و قره قشلاق وجود دارد.

بهشت پرندگان در عروس تالاب‌های شمال غرب کشور
تالاب «قره قشلاق» از جمله تالاب‌های شاخص استان آذربایجان شرقی است که به دلیل تنوع بالای گیاهی و جانوری از نظر زیست محیطی حائز اهمیت است.
زیست پرندگانی همچون ماهی خورک ، پرنده تاج طلایی و حضور دسته‌های بزرگ پرندگانی همچون غاز که نمونه‌های آن کمتر در دیگر نقاط کشور دیده می‌شود نمونه‌هایی از تنوع زیست محیطی و اهمیت تالاب قره‌قشلاق است.
تالاب قره قشلاق بناب در ساحل جنوب دریاچه ارومیه، در حومه شهرستان بناب قرار گرفته و به دلیل زیبایی طبیعی این تالاب و پوشش متنوع گیاهی و جانوری از آن با نام «عروس تالاب‌های شمال غرب کشور» یاد می‌شود
با توجه به سهل الوصول بودن تالاب، قرارگیری آن بین استان‌های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی، وجود گونه‌های مختلف پرندگان در فصل بهار و تابستان و خوش آب و هوا بودن آن در تابستان، گردشگران زیادی برای لذت بردن از طبیعت به این منطقه می‌آیند، گردشگران این تالاب را به «بهشت پرندگان» خطاب می‌کنند، در این تالاب 153 گونه انواع پرنده زندگی می‌کند.
تالاب قره قشلاق و محوطه کوه قره قشون به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تهدیدهایی زیست محیطی تالاب‌ها
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر ، اظهار داشت: علیرغم کارکردهای متنوع تالاب‌ها که موضوعی واضح برای همه جوامع پیرامون و بهره برداران است اما مبحث آسیب پذیری این اکوسیستم‌ها دور از ذهن واقع شده و با بهره برداری‌های مفرط از منابع آبی چالش‌های متعددی را تحمل می‌کنند و پرآسیب‌ترین محیط‌های طبیعی ما همین تالاب‌ها هستندکه از بابت بهره برداری مفرط از منابع آبی و عدم رعایت ظرفیت برد محیط، تنش‌های متعددی را تحمل می‌کنند.
حسینی قمی با اشاره به اینکه باید در همه فعالیت‌های توسعه‌ای نیاز آبی زیسط محیطی این محیط‌ها مدنظر قرار بگیرد، تصریح کرد: سایر کارکردها بعد از تعیین حق آبه زیسط محیطی تالاب‌ها صورت بگیرد وگرنه توسعه‌ای ناپایدار منجر به حذف همان توسعه‌ای خواهد بود که به خاطر عدم رعایت حق آبه تالاب تعریف شده است.
وی با اشاره به تهدیدهای زیست محیطی تالاب‌ها عنوان کرد: تهدیدهای مختلفی هم از جمله ریزگردها، خشونت هوا، نوسانات شدید دمایی و… را در پی خواهد داشت که برای گردشگران فاقد جاذبه و تهدید محسوب خواهد شد.

تالاب بین المللی دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه جزو تالاب‌های بزرگ دنیا با ارزش‌های کم نظیر زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی به شمار می‌رود و به عنوان اکوسیستم آبی بی نظیر فاکتور کلیدیی آب و هوایی خوبی منطقه است.
مهاجرت سالانه دهها هزار پرنده به دریاچه ارومیه، آنرا به یک تالاب بین المللی کم نظیر تبدیل کرده بود و فعالیت‌های اقتصادی و جذب شدن تعداد کثیری از مردم کشورمان و همچنین گردشگران خارجی به دریاچه ارومیه باعث ایجاد اشتغال و رمز توسعه فرهنگی منطقه باعث ایجاد اشتغال به شمار می‌رود.
دریاچه ارومیه به مساحت 5000 کیلومتر مربع، دریاچه‌ای وسیع و با شوری زیاد است، دریاچه ارومیه یک پارک ملی و یکی از بزرگترین رامسر سایت‌های موجود در ایران است که به‌عنوان ذخیره گاه زیست‌کره یونسکو نیز معرفی شده است. تعداد زیادی تالاب‌های اقماری آب شیرین و لب شور در اطراف این دریاچه واقع شده‌اند که بسیاری از آن‌ها از لحاظ تنوع زیستی از اهمیت جهانی برخوردارند.
دریاچه ارومیه و تالاب‌های اقماری آن به‌عنوان یکی از سایت‌های نمونه طرح حفاظت از تالاب‌های انتخاب شده است، بسیاری از تالاب‌های اقماری اطراف دریاچه نیز در اثر اجرای طرح‌های زیربنائی ، تغییر کاربری زمین، آلودگی و کاهش جریان‌های ورودی آب آسیب دیده‌اند. این مشکلات، تنوع زیستی این مجموعه تالابی را که از اهمیت بین المللی برخوردار بوده و برای جوامع محلی فواید متعددی دیگری را نیز فراهم می‌کند، تهدید می‌کنند.
تدوین برنامه جامع مدیریت زیست محیطی تالاب‌های آذربایجان شرقی
همچنین مسئول دبیرخانه تالاب‌های اداره کل محیط زیست آذربایجان شرقی به خبرنگار مهر گفت: با توجه به اهمیت تالاب‌ها و کارکردهای اکوسیستم‌های طبیعی و اهمیت آن در زنجیره حیات بشری، حفاظت آنها در سطح بین المللی حائز اهمیت است.
یدالله آذرهوا افزود: کنوانسیون رامسر در سال 1971 در شهر رامسیر ایران با هدف حفاظت و بهره برداری خردمندانه از تالاب‌ها جهت اقدامات ملی و منطقه‌ای و بین المللی بین 160 کشور جهان امضا شد.
وی تاکید کرد: براین اساس حدود هزار و 900 تالاب با مساحتی بالغ بر 186 میلیون هکتار در جهان عضو این کنوانیسیون هستند در کشور ما 35 تالاب با عنوان مختلف در این کنوانسیون ثبت شده اند که در استان ما علاوه بر پارک ملی دریاچه ارومیه، تالاب قوری گل نیز عضو این کنوانسیون است.
مسئول دبیرخانه تالاب‌های استان آذربایجان شرقی اذعان داشت: رویکردی که برای حفاظت از تالاب‌ها در سطح بین المللی مطرح است رویکرد اکوسیستمی و رویکرد زیست بومی است که براین اساس نقش مشارکت همه ذینفع‌ها در مدیریت تالاب از جوامع محلی گرفته تا تصمیم گیران و تصمیم سازان در رده‌های بالا در مدیریت این تالاب‌ها نقش اساسی دارند.
آذرهوا از تدوین برنامه جامع مدیریت زیست محیطی برای تالاب‌های مهم استان خبر داد و اظهار داشت: اقدامات اولویت دار و مشخص برای دستگاه‌های اجرایی و تمامی ذی نفعان در امور تالابی تعریف شده و در قالب ساختارهای اجرایی از جمله کمیته‌های محلی و کمیته‌های مدیریت استانی فعال شده و جلسات آن به طور منظم تشکیل می‌شود.

دیگر تالاب‌های آذربایجان شرقی
تالاب قبادلو در شهرستان عجب شیر، حوزه آبریز دریاچه ارومیه و با مساحت 40 هکتار و همچنین تالاب آلمالی نیز در شهرستان هشترود در حوزه آبریز چینی بلاغ چای و با مساحت 23 هکتار از دیگر تالاب‌های استان است.
تالاب زولبین گولی در شهرستان هشترود، تالاب خرمالو در شهرستان هریس ، تالاب قوشا گولی در شهرستان هشترود، تالاب یوسفلو ، تالاب دیب سبز، یانیق گولی ، تالاب بزوجق گولی ، مجموعه تالابی خورشید گولی ، تالاب شوردرق و تالاب مینق از دیگر تالاب‌های استان آذربایجان شرقی هستند.
لازم به ذکر است، شناخت تالاب‌های استان آذربایجان شرقی می‌تواند نخستین گام برای حفاظت و حراست از این الطاف خدادادی باشد که ضروری است با تجزیه و تحلیل ویژگی‌های هر یک از این تالاب‌ها مشکلات آن مشخص شده و با همت جمعی سعی کنیم تا این تالاب‌ها را در بهترین وضعیت به نسل آینده تحویل دهیم.