بزرگنمايي:

پیام آذری - تبریز – صنایع دانش بنیان صنایعی هستند که در آنها سطح بالایی سرمایه گذاری در نوآوری و ابداعات جدید صورت گرفته ولی اقتصاد دانش بنیان مشکلات و چالش‌هایی پیش روی خود دارد.

خبرگزاری مهر ، گروه استان‌ها - بیت اله احمدی؛ علم بهتر است یا ثروت؟ سؤالی تکراری و آشنا که همه‌ ما حداقل یک بار در دوران تحصیل در مورد آن انشا نوشته‌ ایم، بسیاری از افراد اعتقاد دارند که برای آنها داشتن پول و ثروت، بهتر از این است که از علم و دانش برخوردار باشند. در مقابل، عده‌ی زیادی معتقدند که بدون علم و دانش، نمی ‌توان خود را با شرایط جامعه ‌رو به‌ رشد وفق داد.
اما با با پیشرفت تکنولوژی و اقتصاد دانش بنیان، علم و ثروت به هم گره خورده به گونه ای که می توان با علم، تولید ثروت کرد چیزی که شاید دانش آموزان دهه 60 وقتی با این موضوع املا می نوشتند، فکر نمی کردند شاید روزی برسد که بتوان با علم، ثروت اندوزی کرد.
اما طبق تعریف سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، اقتصاد دانش بنیان اقتصادی است که بر اساس تولید و توزیع و کاربرد دانش و اطلاعات شکل گرفته و سرمایه گذاری در دانش و صنایع دانش پایه مورد توجه خاص قرار می گیرد.
صنایع دانش بنیان نیز صنایعی هستند که در آنها سطح بالایی سرمایه گذاری در نوآوری و ابداعات جدید صورت گرفته است. اما آنچه مبرهن است، اقتصاد دانش بنیان اقتصادی نیست که در آن صرفا از فناوری های سطح بالا استفاده شود، بلکه اقتصادی که در آن، تمامی کسب و کارها و صنایع به فراخور نیاز خود، از توزیع و کاربرد دانش در پیشبرد اهداف خود بهره می برند.
کمیته اقتصادی مجمع همکاری اقتصادی آسیا. اقیانوس آرام، اقتصاد دانش بنیان را اقتصادی می داند که در آن تولید و توزیع و کاربرد دانش عامل و محرک اصلی رشد اقتصادی و تولید ثروت و اشتغال در همه صنایع است.
طبق این تعریف، اقتصاد دانش بنیان برای رشد و تولید ثروت تنها به تعدادی از صنایع با فن آوری بالا متکی نیست بلکه در این اقتصاد همه صنایع به فراخور نیاز خود از دانش استفاده می کنند. بعبارت دیگر، در اقتصاد دانش بنیان، تولید و توزیع و کاربرد دانش در همه صنایع عامل محرک رشد اقتصادی و تولید ثروت و اشتغال است.
تبدیل ایده به ثروت یکی از ارکان اصلی توسعه در دنیای کنونی است و کشور ما به ویژه در استان آذربایجان شرقی، گام های اساسی را در این زمینه برداشته است. تبدیل ایده به ثروت یکی از ارکان اصلی توسعه در دنیای کنونی است و کشور ما به ویژه در استان آذربایجان شرقی، گام های اساسی را در این زمینه برداشته که چشم انداز روشنی را برای بهره مندی از توان علمی نخبگان ایجاد کرده است.
پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی به طور عمده در حوزه های شیمی و محصولات شیمیایی، پلاستیک و پلیمر، نانوتکنولوژی، فناوری اطلاعات، علوم کامپیوتر، مکانیک، قطعه سازی خودرو، الکترونیک و فیزیک و مدیریت کسب و کار و تجارت اقدام به پذیرش طرح می کند.
مراکز رشد اقماری پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی نیز تاکنون در شهرستان های میانه، مراغه و مرند راه اندازی شده است؛ این مراکز رشد با هدف بسترسازی مناسب جهت تجاری کردن دستاوردهای تحقیقاتی و ایجاد زمینه های هدفمند کار آفرینی و پویایی واحدهای کوچک و متوسط دانش محور و فن آور بومی منطقه احداث شده است.
ایجاد شبکه سازی تجاری بین شرکت های منطقه، نرخ اجاره پایین تر از بازار با اجاره های انعطاف پذیر، به حداقل رساندن میزان هزینه های اولیه سرمایه گذاری و پایین آوردن خطر ریسک سرمایه گذاری، قابلیت کسب اعتبار مالی و اقتصادی، دسترسی به منابع اطلاعاتی پارک استان، دسترسی به خدمات حرفه ای مالی و فنی و تجهیزات نوین کاری و... از جمله مزایای این مراکز رشد برای شرکت های بومی منطقه به شمار می رود.
برخی شرکت های دانش بنیان استان آذربایجان شرقی به گونه ای پیش رفته اند که در سطح ملی حرفی برای گفتن دارند، لوازم خانگی هوشمند که توسط یکی از شرکت های دانش بنیان استان طراحی شده یکی از هفت طرح برتر لوازم خانگی ایران است که در تابلو فرابورس ایران ثبت شده که می توان با یک گوشی تلفن همراه از راه دور، اجاق گاز خانگی را کنترل کرد.

پیشرو بودن آذربایجان شرقی با ثبت 404 شرکت دانش بنیان
رئیس پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی، در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید:« نخستین قدم های ایجاد شرکت های دانش بنیان، در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی برداشته شده است.»
404 شرکت تحت حمایت پارک علم و فناوری استان قرار گرفتند و بیش از 60 میلیارد ریال از این شرکت ها حمایت شده و برای 3 هزار و 300 نفر از نخبگان اشتغال مستقیم ایجاد شده است. عبدالرضا واعظی با اشاره به اینکه این مرکز از سال 80 آغاز به کار کرده است، تصریح می کند:« 404 شرکت تحت حمایت پارک علم و فناوری استان قرار گرفتند و بیش از 60 میلیارد ریال از این شرکت ها حمایت شده و برای 3 هزار و 300 نفر از نخبگان اشتغال مستقیم ایجاد شده است.»
وی با اشاره به برنامه های جدید این پارک برای افزایش کمی و کیفی شرکت های دانش بنیان در آذربایجان شرقی، «توسعه زیست بوم کارآفرینی در استان برای افزایش شرکت های نوپا و فناور» را از جمله این برنامه ها ذکر می کند.
رئیس پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی حمایت همه جانبه از شرکت های نوپا برای افزایش توانمندی، مهارت و فناوری و تجاری سازی محصولات آنها را از دیگر برنامه های پارک علم و فناوری دانسته و ادامه می دهد:« در کنار سیاستگذاری و برنامه ریزی برای افزایش تعداد شرکتهای دانش بنیان، توجه به کیفیت این شرکت ها نیز مدنظر است تا شرکت های دانش بنیان موفق باشند».

ارتباط بین صنعت و دانشگاه؛ لازمه تحقق اقتصاد دانش بنیان
از مهم ترین عوامل، پیشرفت و در نهایت توسعه ملی جامعه برقراری ارتباط نزدیک میان صنعت و دانشگاه است که دو رکن اساسی توسعه به شمار می روند.
دانشگاه ها تأمین کننده نیروی انسانی متخصص و توانایی های علمی، تحقیقاتی و آزمایشگاهی مورد نیاز صنایع هستند و مرکزهای صنعتی نیز آزمایشگاه هایی عملی برای تجربه آموخته های دانشگاهی محسوب می شوند و به منظور بهره گیری از فناوری، به نیروی انسانی متخصص، تحقیق و توسعه نیاز دارند. بنابراین، نیازهای متقابل این دو قطب در فرآیند توسعه، ضرورت برقراری ارتباط دانشگاه و صنعت را تعیین می کند.
رئیس مرکز نوآوری دانشگاه تبریز در این باره می گوید:« امروزه در دانشگاه های اصلی استان برنامه های متنوعی برای توسعه و توانمندی شرکت های دانش بنیان اجرا می شود.»
وی می افزاید: «وام های کم بهره در اختیار شرکت های دانش بنیان قرار می گیرد تا در طول 3 سال تا خود را به حدی که لازم است برسانند.»
رئیس مرکز نوآوری دانشگاه تبریز عنوان می کند: «با افتتاح این مرکز می توان شاهد ارتباط ویژه بین صنعت و دانشگاه و تحقق اقتصاد دانش بنیان بود».
تعداد 3 هزار شرکت دانش بنیان در سطح کشور فعالیت می کننند که سهم استان آذربایجان شرقی 3 درصد است.
کالاها و خدمات شرکت های دانش بنیان به صورت ثبت سفارش عرضه و صادر می شود و برای ارتقای جایگاه آذربایجان شرقی، نظام مند کردن فعالیت ها ضرورت دارد؛ بنگاه های اقتصادی معمولی نیستند و باید برای آن ها برنامه های حمایتی جدیدی داشت.
یکی از فعالین این شرکت ها می گوید: «مدیران استانی ریسک پذیر نیستند و چون سخت افزاری است معتقدند اگر طرح شکست بخورد چه خوابی خواهم داشت»؛ اما برای قد کشیدن شرکت ها دانش بنیان، علاوه بر پرورش و یافتن استعدادهای ناب بومی، ریسک مدیران علمی و صنعتی نیز لازمه کار است.

چالش شرکت های دانش بنیان آذربایجان شرقی
رئیس برنامه و بودجه آذربایجان شرقی، در گفتگو با خبرنگار مهر ابراز می دارد: «موقعیت ها و فرصت های تسهیلاتی و حقوقی مطلوبی در دفتر فناوری تهران و معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری برای شرکت های دانش بنیان وجود دارد اما استان ما نمی تواند آن طور که باید بهره مند شود.»
شاه کلید توسعه استان آذربایجان شرقی، تحقق اقتصاد دانش بنیان است، پارک های علم و فناوری اساس و پایه ریز اقتصاد دانش بنیان است. به گفته بهبودی «شاه کلید توسعه استان آذربایجان شرقی، تحقق اقتصاد دانش بنیان است، پارک های علم و فناوری اساس و پایه ریز اقتصاد دانش بنیان است.»
وی می گوید:«قوانین و مقررات و نظام مالیاتی یکی از چالش های مقوله دانش بنیان و حمایت های برنامه ریزی شده از شرکت های دانش بنیان یک مسیر نارفته است.»
رئیس برنامه و بودجه آذربایجان شرقی تاکید می کند: «باید در دانشگاه، پارک و سیستم اداری کارکردهای ترکیبی تعریف شود تا یک سری از حلقه های مفقوده بازیابی شود».
اقتصاد دانش بنیان پایه اقتصاد مقاومتی
اقتصاد دانش بنیان از پایه های سیاست های اقتصاد مقاومتی، محسوب می شود و نقش مهمی در ایجاد اشتغال پایدار دارد که با برنامه ریزی و تلاش در استفاده از دانش و خلاقیت نخبگان و فراهم آوردن محیطی مناسب برای نوآوری می تواند راهگشای بسیاری از مسائل جامعه شود.
با ارزش ‌ترین دارایی در اقتصاد دانش‌ بنیان اندوخته های فکری است، از این رو علم و خلاقیت نخبگان و کارآفرین‌ های فعال از عوامل کلیدی در جذب، نگهداری و افزایش توانایی‌ های تولیدکنندگان دانش محسوب می شود و فراهم آوردن محیطی مناسب برای نوآوری یکی از با ارزش ترین زیربناهای اقتصاد دانش بنیان به شمار می رود که باید مورد توجه قرار گیرد.
در این راستا تلاش برای نفوذ و انتشار هرچه بیشتر یافته‌ های علمی و فناورانه در فعالیت‌ های کلان اقتصادی کشور، برنامه تحریک و ایجاد کشش بازار خدمات و کالاهای دانش‌ بنیان، حمایت از طرح‌ های کلان ملی، تلاش برای ایجاد صنایع وابسته، حمایت از تجاری ‌سازی فناوری‌ ها در کشور با به کارگیری ظرفیت‌های موجود در تمام استان‌ ها و ایجاد فعالیت‌ های کارآفرینی مبتنی بر فناوری‌ از جمله توانمندسازی و حمایت از نخبگان استان‌ ها باید مورد توجه ویژه قرارگیرد.
توجه به ایده های دانش‌ بنیان می‌ تواند از مهاجرت نخبگان به خارج جلوگیری کرده و زمینه رشد، توسعه و بالنگی را در عرصه‌های مختلف فراهم کند؛ همچنین اقتصاد دانش بنیان باعث رهایی از اقتصاد تک محصولی و به دست آوردن قدرت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی می شود.