بزرگنمايي:
پیام آذری- چشمانتان را ببندید و روزهایی را تصور کنید
که اهالی شهر تبریز، برای تأمین آب آشامیدنی خود، وابسته به چاهها،قنات ها
و گاریچی ها بودند، گاریچی هایی که به بشکه و منبع روی قاری خود شهرت
داشتند و با گشت و گذار در شهر آب آشامیدنی مردم را تأمین می کردند.
اکنون چشمتان را باز کنید و این
شرایط را با زندگی کنونی خود مقایسه کنید، شاید همین بحران کمبود آب
آشامیدنی در گذشته، یک دلیل محکم باشد برای اینکه اهالی آذربایجان قدردان
آب، این نعمت حیاتی، باشند.
استان آذربایجان شرقی و در رأس آن
شهر تبریز از لحاظ اقلیمی در منطقه ای سرد و خشک قرار دارند، به طوری که
میانگین بارش سالانه این استان 285 میلی متر است، این شرایط اقلیمی از
دیرباز خود را در قالب های متنوعی از قبیل بحران کمبود آب آشامیدنی نشان
داده است.
این بحران در دوران حکومت طاغوت
بیش از هر زمان دیگری نمایان می شد، چرا که سردمداران پهلوی با درآمد بالا و
به کارگیری مهندسان غربی توانستند تنها 13 مخزن سدی را تا سال 1357 به
مرحله احداث برسانند، در حالی که هم اکنون استان های شمال، غرب و شمال غرب
کشور، با دارا بودن صد ها مخازن سدی، کمتر با معضلی تحت عنوان کمبود آب
آشامیدنی مواجه هستند، که این دستاورد عظیم وامدار درایت اهالی غیور و
مهندس جوانان ایرانی طی چهار دهه گذشته در حوزه احداث مخازن سدی است.
در حال حاضر 146 سد بزرگ و کوچک در سطح آذربایجان شرقی وجود دارد.سرپرست شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی،
در این باره بیان کرد: در حال حاضر 146 سد بزرگ و کوچک در سطح آذربایجان
شرقی وجود دارد، که 12 مورد از این مخازن در سطح ملی و 134 مورد در سطح
استانی هستند.
یوسف غفارزاده افزود: در
دوران قبل از انقلاب آب مصرفی عمدتا از طریق چاه های موجود صورت می گرفت،
در حالی که امروز با اجرای طرح های بزرگ آبرسانی، مثل طرح انتقال آب زرینه
رود و ساخت سدها، مردم کمتر درگیر دغدغه ای تحت عنوان بحران کمبود آب
هستند.
از یک تا 146 در چهار دهه
بهمن ماه سال 1357 و در آستانه
پیروزی انقلاب اسلامی ایران، آذربایجان شرقی از چندین استانی بود، که علی
رغم برخورداری از منابع آبی مطلوب، تنها یک سد داشت، و همین کمبود موجب
بروز مشکلات متعددی می شد.
در
چهلمین سالگرد پیروزی شکوهمندانه انقلاب اسلامی، استان آذربایجان شرقی با
دارا بودن 146 سد بهره برداری شده، اولین استان سد دار کشور است.درحالی
که امروز، در چهلمین سالگرد پیروزی شکوهمندانه انقلاب اسلامی، استان
آذربایجان شرقی با دارا بودن 146 سد بهره برداری شده، اولین استان سد دار
کشور است، اکنون نگاهی می اندازیم به سد های مطرح آذربایجان شرقی:
»
سد امند «
سد امند یک سد خاکی در شمال غربی
شهر تبریز و در نزدیکی روستای امند از توابع صوفیان است که یکی از ده ها
سدی است که در حوضه آبریز دریاچه ارومیه قرار دارد، عملیات احداث این سد در
سال 1368 آغاز شد و پس از چهار سال در سال 1372 به بهره برداری رسید.
این سد سالانه قابلیت تنظیم چهار
میلیون متر مکعب آب را دارد. از اهداف اصلی بهره برداری این سد می توان به
انحراف، انتقال و ذخیره‌سازی آب رودخانه «شیخ چایی» به منظور جلوگیری از
هدر رفت آب، افزایش تولید محصولات کشاورزی و تقویت زیر ساخت‌ها اشاره کرد.
حجم آبگیری این سد دو میلیون و 400 هزار متر مکعب است که از این میزان، یک
میلیون متر مکعب، به روستای امند و بقیه به جهاد کشاورزی اختصاص می یابد.
طرح دهکده سلامت و تفرجگاه
گردشگری منطقه سد امند که در کیلومتر 15 جاده تبریز-صوفیان واقع شده است،
به عنوان منطقه نمونه گردشگری در زمینی به وسعت بیش از 80 هکتار با نظارت
سازمان جهاد کشاورزی استان و با همکاری و سرمایه گذاری بخش خصوصی در ساحل
دریاچه این سد در حال اجرا است.
از دیگر امکانات این سد می توان
به وجود زیستگاه درنای روسی و ماهی کپور اشاره کرد، همچنین به منظور زیبایی
مسیر دسترسی به آن شش هزار اصله درخت اقاقیا توسط سرمایه گذار طرح کاشته
شده است.
همچینین در این تفرجگاه
گردشگری-تفریحی امکاناتی نظیر کمپ‌های اقامتی کوتاه مدت خانوادگی و
آلاچیق‌های جنگلی، امکانات ورزش‌های آبی شامل اسکی روی آب، جت اسکی و
قایقرانی موجود است. همچنین در فازهای بعدی قرار است امکانات دیگری نظیر
هتل 5 ستاره، سالن نمایش‌های بین‌المللی، سوئیت آپارتمان، باشگاه اسب
سواری، زمین‌های گلف و زمین چمن تمرین فوتبال برای استفاده باشگاه‌های
فوتبال در سطح بین‌المللی، کافی شاپ‌های سنتی و مدرن و باغ وحش احداث شوند.
»سد سهند «
سد سهند، با وسعت دوازده
کیلومتری، یکی از بزرگترین سدهای خاکی کشور محسوب می شود، که با این وسعت و
حجم آبدهی بالا، بیشتر به یک دریاجه شبیه است. علاوه بر این مرغوبیت خاک
منطقه هشترود و ناحیه پیرامون سد سهند، بستری مناسب را برای سرمایه گزاری
در بخش های مختلف دامداری، زنبورداری، کشت گلخانه ای و صنایع مرتبط به
موضوع کشاورزی فراهم می کند.
سد شهریار، سدی که برآورد عمر
مفیدش 100 سال است. سد شهریار در 39 کیلومتری شهر میانه بر روی رودخانه
قزل‌اوزن در استان آذربایجان شرقی قرار دارد.
این سد شامل سه توربین فرانسیس
جمعاً به قدرت 27 مگاوات (دو توربین 11٫5 مگاوات و یک توربین 4 مگاوات) است
که توربینهای 11٫5 مگاواتی با سرعت 375 دور در دقیقه و توربین 4 مگاواتی
با سرعت 600 دور در دقیقه دوران می‌کند.
هدف از احداث این سد مخزنی، تأمین
آب کشاورزی و تولید برق است. آب قابل تنظیم سالانه 1100 میلیون متر مکعب و
تولید انرژی برق سالیانه معادل 168 گیگاوات ساعت می‌باشد.
تنها بهره برداری از سد کافی نیست
علی رغم تمامی مزایا احداث سد ها،
احداث این سازه ها می تواند اثرات مخربی را بر محیط زیست و جمعیت اطراف آن
وارد کند. به طور مثال، احداث سدها می تواند اثرات شدیدا مخربی بر محیط
زیست و جمعیت هایی که در نزدیکی سدها سکونت دارند وارد کند.
به این دلیل است که احداث سد ها می بایستی با مطالعه کافی و با بررسی تمامی جوانب احداث این سازه ها صورت گیرد.