بزرگنمايي:

پیام آذری - ارومیه - کودکانی که با حیات وحش قهر هستند و از آن هراس دارند، پس از طی چندین راهرو از موزه تاریخ طبیعی ارومیه گویا با آن آشتی می کنند و برای لمس تاکسیدرمی شیر، پلنگ، گرگ و دیگر حیوانات وحشی آستین بالا می زنند.
نگاهم در راهروهای این موزه به کودکی می افتد که بدون ترس جلو می رود و نگاهم را به دنبال خود می کشد؛ کودکی حدود 6 ساله که از فاصله یک متری به حیوانات پشت ویترین زل می زند و گاهی عقب و جلو می رود.
مقابل سر یک گرگ ایستاد و مدتی به آن خیره شد؛ از حرکت دستهایش فهمیدم که در حال شمارش دندان های گرگ است؛ بعد رو به دوستش کرد و گفت: دندان های گرگ زیاد است من فقط 10 تا را شمردم چون بیشتر از آن بلد نیستم.
مامانم می گوید «شلوغی کنی، گرگ میاد تورو می خوره»، راست میگه! دندانهایش خیلی تیز و بزرگ است؛ چند متر آن طرف تر پسرک دیگری به تماشای حیوانات ایستاده است، برخلاف همه دوستانش که از نزدیک شدن به تاکسیدرمی حیوانات می ترسند، به شیر نزدیک تر شده است.
گاهی حالت تهاجمی به خود می گیرد، به هوا می پرد و صداهای عجیب و غریب بچگانه از خود در می آورد؛ گاهی که کسی را در اطرافش نمی بیند، تپانچه بچه گانه پلاستیکی اش را از زیر کاپشن در می آورد و به سمت حیوانات نشانه می رود.
صدای بنگ بنگ در می آورد و بعد شروع به پایکوبی سرخ پوستی می کند؛ کنجکاو شدم و به سمت وی رفتم و با یک شکلات به وی سلام کردم و اسمش را پرسیدم؛ با شیطنت کودکانه اش رو به من گفت: می خواهی بکشمت؟ و بعد به سمت من شلیک کرد.
وی گفت: من از دیروز در این جنگل هستم تا همه ببرها، گرگ ها و پلنگ هایی که بچه ها را می خورند را بکشم و نگذارم تا روباه ها، خرگوش ها را شکار کنند.
برای او درباره حیات وحش و نقش چند حیوان در چرخه طبیعت حرف زدم اما انگار باور مفید بودن مار و گرگ و شیر برای او بسیار دشوار است و باورهای قبلی این کودک اجازه چنین چیزی را به وی نمی دهد.
کودکان بازدیدکننده به سالن آمفی تئاتر موزه تاریخ طبیعی ارومیه هدایت شدند تا درباره فواید حیات وحش و طبیعت و محیط زیست برای آنان صحبت کنند و من راهی گفت و گو با مربیان این کودکان، مسوولان موزه و اداره حفاظت محیط زیست شدم.
فریدون محمدی یکی از مربیان پیش دبستانی که بعد از بازدید از موزه تمایل به گفت و گو داشت، گفت: انواع شایعه ها، باورهای نادرست و ترس بی دلیل در مورد حیوانات وجود دارد.
وی بیان کرد: آدم خواری گرگ، خون آشامی خفاش، سمی بودن مارمولک، شوم بودن جغد، آدم دزدی خرس و کفتار جزو مواردی است که همواره با آنها مواجه هستیم.
وی گفت: این ناآگاهی و ترس بی مورد سبب شده است که اکثر مردم تمایل چندانی به گذراندن اوقات فراغت خود در طبیعت نداشته باشند و از طرفی نسبت به حمایت و حفاظت از حیوانات وحشی علاقه ای نشان ندهند.
این مربی ادامه داد: بسیاری از کودکان شهری امروز دیگر حیوانات اهلی مانند مرغ و خروس، بره، اسب و از این قبیل را لمس نکرده یا از نزدیک ندیده اند و شناخت آنان محدود به تصاویر مجلات و کتاب ها یا فیلم های تلویزیونی و سینمایی است.
محمدی با بیان اینکه بسیاری از افراد بر اثر نداشتن شناخت و ترس بی دلیل، ناخواسته به جانوران و حیات وحش صدمه می زنند، افزود: این رفتار ریشه در آموزش ندادن این افراد در دوران کودکی دارد و موزه های تاریخ طبیعی می تواند تا حدودی از رفتارهای غلط زیست محیطی بکاهند.
محسن نورمحمدی از اعضای کانون دوست داران طبیعت آذربایجان غربی نیز در این زمینه گفت: یکی از راه های حفظ طبیعت و صیانت از حیات وحش، دوست داشتن و اهمیت قائل شدن به آن است.
وی اضافه کرد: این کار جز با آموزش از سنین پایین صورت نمی گیرد و به این منظور باید فضایی را به وجود آوریم که فرزندانمان فرصت داشته باشند حیوانات را از نزدیک ببینند و با محل زندگی آنها آشنا شوند؛ به آنها غذا دهند، لمس کرده و زنده بودن شان را حس کنند.
نورمحمدی گفت: موزه طبیعی فرصتی برای آشنایی با حیات وحش می باشد اما مسوولان باید نسبت به دایر کردن و تکمیل سایر بخش های این موزه اهتمام ویژه داشته باشند.
وی اضافه کرد: افزودن بخش های پژوهش، هرباریوم گیاهی، فسیل شناسی و نشان دادن زنده انواع تاکسیدرمی، لازمه تنوع بخشی به این موزه است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی هم به خبرنگار ایرنا گفت: در موزه تاریخ طبیعی ارومیه 724 مورد انواع گونه شامل بالاتنه، شاخ، فسیل، بنر و ماکت، پستانداران و پرندگان، آبزی و خزنده و بند پا و انواع گیاهان به نمایش گذاشته شده است.
پرویز آراسته با بیان اینکه پستانداران موجود در این موزه شامل 15 گونه و 55 عدد است، اضافه کرد: 50 گونه از پرندگان به تعداد 208 بال نیز در این موزه به نمایش گذاشته شده است.
وی اظهار داشت: 127 بند پا و 25 مار که به صورت تاکسیدرمی شده و داخل الکل نگهداری می شود، به همراه 27 ماهی و 15 عدد انواع تابلو در این موزه نگهداری می شود.
مختار خانی، رییس اداره حفاظت محیط زیست ارومیه نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به بازدید 6 هزار و 600 نفر از موزه تاریخ طبیعی ارومیه در سال جاری بیان کرد: بیش از یکهزار نفر از این افراد را دانش آموزان مدارس ارومیه تشکیل می دهند که در کنار بازدید از موزه برای آنان کلاس های حفاظت از محیط زیست و حیات وحش نیز برگزار شده است.
وی با اشاره به نگهداری برخی گونه های شاخص و منحصر به فرد از حیات وحش استان و جهان در این مکان اظهار داشت: گونه گوزن زرد خالدار از گونه های مهم این پستانداران است که در این موزه نگهداری می شود.
وی درباره پلیکان یا مرغ سقا نیز که در این موزه نگهداری می شود، گفت: این پرندگان دارای منقارهای بزرگی هستند و در سراسر ساحل و کنار رودخانه های منتهی به دریاچه که ماهی و سخت پوستان یافت می شوند، زندگی می کنند.
وی با اشاره به اینکه این پرندگان در اطراف دریاچه ارومیه و فارس و سیستان زندگی می کنند، افزود: فلامینگو یا مرغ آتشی نیز در این موزه به صورت تاکسیدرمی شده به نمایش گذاشته شده است.
خانی اضافه کرد: فلامنیگو دارای پاهایی دراز بوده و منقار آن منحنی است، بال های این پرنده ترکیبی از سرخ و صورتی یا سفید است؛ این پرنده بین 90 سانتی مترتا 1.5 متر بلندی دارد و گفته می شود در دریاچه ارومیه بومی شده و از حلزون و گیاهان آبی تغذیه می کند.
رییس اداره حفاظت محیط زیست ارومیه اضافه کرد: تمام گونه های پرندگان یا پشت شیشه هستند یا زیستگاه مصنوعی برای آنان ساخته شده است.
وی بیان کرد: سالانه جهت نگهداری از این حیوانات و گونه ها سمپاشی انجام می شود و بازدید از موزه در روزهای سم پاشی شده ممنوع می شود.
به گزارش ایرنا اهمیت موزه تاریخ طبیعی ارومیه و دایر شدن مدرسه زیست محیطی با مشاهده باورهای غلط و رفتارهای کودکان در این مکان کاملا مشهود است؛ صیانت و حفاظت از محیط زیست با نهادینه کردن باورهای غلط در اذهان کودکان نسبت به حیات وحش هرگز امکان پذیر نیست.
با آموزش های ضد محیط زیستی نباید انتظار داشت که کودکان 6 ساله امروزی فردا و فرداهای دیگر به دوستداران طبیعت تبدیل شوند و از آن صیانت کنند.
به گزارش ایرنا در سال 1390 با همت مسوولان استانی و متولیان سازمان حفاظت محیط زیست کشور موزه تاریخ طبیعی ارومیه در سه هزار و 300 متر مربع زیربنا و با هدف آشنایی عموم مردم با حیات وحش استان، انواع گونه ها و افزایش دانش حفاظت از حیات وحش منطقه به بهره برداری رسید.
در این موزه انواع گونه ها شامل خرس خاکستری، شیر ایرانی، گراز وحشی، گوزن زرد ایرانی، قوچ و میش ارمنی، گرگ و انواع پستانداران، دو زیستان و خزندگان در قالب سالن های متعدد وجود دارد.
علاوه بر نمایش گونه هایی از حیات وحش منطقه گونه های دیگری نیز از سایر نقاط کشور در این موزه به نمایش گذاشته شده اند که این مکان را به ویترینی منحصر به فرد از حیات طبیعی جانداران هفت اقلیم آب و هوایی کشور تبدیل کرده است.
قوچ و میش ارمنی، کل و بز، گوزن زرد ایرانی، انواع مارها، خفاشها و پلنگ نیز از گونه های نادر موجود در این استان هستند که با جمعیت مناسبی در جزایر دریاچه ارومیه و برخی مناطق حفاظت شده استان زندگی می کنند؛ اغلب گونه های نامبرده شده به صورت تاکسیدرمی در موزه طبیعی استان به نمایش عموم گذاشته شده است.
گزارش از: طاهره نوید آرین
7125 /3072